„არ არსებობს ბარიერი, რომლის გადალახვაც არ შეგვიძლია. ამ ბარიერების გადალახვის პროცესში კი იურისტის როლი არც ისეთი მნიშვნელოვანია, როგორც თქვენ წარმოგიდგენიათ. ამას თავმდაბლობის გამო არ გეუბნებით. აქ ყველაზე მნიშვნელოვნები ხართ თქვენ, მშობლები, რომლებმაც ერთ დღეს გადაწყვიტეთ, რომ გებრძოლათ თქვენი შვილების სრულფასოვან მოქალაქედ ჩამოყალიბებისთვის. თქვენ ყველაზე კარგად იცით, რომ განსხვავებულობა დანაშაული არ არის. განსხვავება, ეს არის ღირსება", - ასე მიმართა “პარტნიორობა ადამიანის უფლებებისთვის” ხელმძღვანელმა, ანა აბაშიძემ შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე ბავშვების მშობლებს. ორდღიანი კონფერენცია თბილისში „მაკლეინის ასოციაცია ბავშვებისათვის” ორგანიზებით ილიას სახელმწიფო უნივერსიტეტში მიმდინარეობს. მშობლები კონფერენციაზე საქართველოს სხვადასხვა რეგიონიდან - მესტიიდან, კახეთიდან, საჩხერიდან, ჭიათურიდან არიან ჩამოსული. ისინი ორი დღის განმავლობაში ერთმანეთს მოუსმენენ და გამოცდილებას გაუზიარებენ.
პირველი მშობელი, რომელმაც თავის გამოცდილებაზე ისაუბრა, მაია ასაკაშვილია. ის „სმენისა და მეტყველების დარღვევის მქონე ბავშვთა დახმარების ასოციაციას” წარმოადგენს და შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე შვილი ჰყავს. მან საქართველოში ქმედუნარიანობის სისტემის რეფორმაზე ისაუბრა:
„ჩემი შვილი მენტალური შეზღუდვის მქონეა. წლების განმავლობაში ის ქმედუუნაროს სტატუსს ატარებდა, რაც ნიშნავდა, რომ მას არ ჰქონდა არანაირი სამოქალაქო უფლება. ამ ადამიანების ნაცვლად გადაწყვეტილებებს მეურვეები იღებდნენ. მეურვეები, რომლებსაც, ყველაზე ცუდ შემთხვევაში, მათი მეურვეობის ქვეშ მყოფი ადამიანების დიდ ინსტიტუციებში გამოკეტვა შეეძლოთ. ერთხელ ჩემმა შვილმა მკითხა, რატომ არ შემიძლია არჩევნებში მონაწილეობის მიღებაო. მაშინ გადავწყვიტე, სამართლებრივი დახმარებისთვის ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაციისთვის მიმემართა”.
2014 წელს საკონსტიტუციო სასამართლომ გადაწყვეტილება მიიღო, რომლითაც საქართველოში ქმედუუნარობის სისტემა შეიცვალა. შეიცვალა კანონმდებლობა, რომლითაც ასეულობით ადამიანს დაუბრუნდა ისეთი ფუნდამენტური უფლებები, როგორიცაა: საკუთარი ქონების მართვა, ქორწინება, შრომა და სხვა. შეიცვალა მიდგომები სამედიცინო სფეროდან სოციალურ სფეროში გადაინაცვლა. დამკვიდრდა ახალი ტერმინი - ფსიქო-სოციალური საჭიროების მქონე ადამიანი. შემოვიდა მხარდამჭერის ინსტიტუტი. ახლა ეს ადამიანები ყველანაირი უფლებით სარგებლობენ, უბრალოდ, მათ გარკვეულ შემთხვევებში, შესაძლოა მხარდაჭერა დასჭირდეთ.
ლია ტაბატაძე „კავშირი ჩვენი ბავშვებისთვის” წარმომადგენელია. მან სოციალურ საწარმო „ბაბალეზე” ისაუბრა. ლიას დაუნის სინდრომის მქონე გოგონა ჰყავს, ამიტომ წლებია ამ საკითხებზე მუშაობს.
მან მოჰყვა პირველ სირთულეებზე, რომელიც ინფორმაციის არარსებობის პარალელურად არსებობდა. თუმცა საერთაშორისო და ადგილობრივი მდგომარეობის გაცნობის შემდეგ, გააზრებულად დაიწყო ამ თემაზე მუშაობა. გაიხსენა 2012 წელს როგორ დააბნია მშობლები Down Syndrome International-ის მსოფლიო მესიჯმა - „მე მინდა დასაქმება“:
იმ პერიოდში ორგანიზაცია „სტრატეგიული კვლევისა და განვითარების ცენტრი” სოციალური მეწარმეობის შესახებ ტრენინგებს ატარებდა. ლიამ გადაწყვიტა, სოციალური საწარმო გაეკეთებინა. ასე შეიქმნა „ბაბალე”, სივრცე, სადაც შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე ადამიანები ინკლუზიურ გარემოში მუშაობენ.
ახლა „ბაბალეში“ 10 შშმ ადამიანია დასაქმებული. 5 მათგანისთვის ეს შემოსავლის წყაროა, დანარჩენები ჯერ სტაჟირებას გადიან. მათთან ერთად მუშაობენ სამხატვრო აკადემიის სტუდენტებიც:
„პერიოდულად ფინანსური პრობლემები გვაქვს: იჯარა, კომუნალური გადასახადები, ხელფასები. თუმცა ამ ბოლო დროს ორგანიზაციები დიდ შეკვეთებს გვაძლევენ, ყიდულობენ ჩვენს ხელნაკეთ ნივთებს და ამით გაგვაქვს თავი. მაგრამ ყველაზე მნიშვნელოვანი აქ მომუშავე ადამიანების დასაქმებაა. მათ უყვართ თავიანთი საქმე და ეს სოციალური ინკლუზიის კარგი საშუალებაა”, - აღნიშნავს ლია ტაბატაძე.
იამზე 5-სართულიანი კორპუსის მეორე სართულზე ცხოვრობს. შვილი დღის ცენტრში დაჰყავს, თუმცა, მეორე სართულის კიბეზე ყოველდღიურად მისი აყვანა-ჩაყვანა მის ჯანმრთელობასაც უქმნის პრობლემას. გამგეობაში უპასუხეს, რომ კორპუსი შეისწავლეს და მისი კიბის ადაპტირება შეუძლებელია:
„მივმართე ადგილობრივ არასამთავრობო ორგანიზაციას, რომლის დახმარებითაც მუნიციპალიტეტის წინააღმდეგ სამართლებრივი დავა დავიწყე. სასამართლომ გამგეობას ადაპტირების ალტერნატიული გზების გამონახვა დაავალა. ერთადერთი საშუალება გარეთა ნაწილიდან ელექტროამწის დამონტაჟება იყო. გამგეობამ ოფიციალურად მომწერა, რომ ეს დიდ თანხებთან იყო დაკავშირებული და კიდევ ერთხელ მითხრა უარი. მას შემდეგ გამგებელთან შეხვედრა ორჯერ ვცადე, თუმცა 2-საათიანი ლოდინის შემდეგ შეხვედრაზე არ მიმიღო. ასეთი ბიუროკრატიული პრობლემებით სახელმწიფო ჩვენი შვილების მიმართ არსებულ დამოკიდებულებას ავლენს. თუმცა, მე მყავს არაჩვეულებრივი შვილი, ვისწავლე მისი უფლებებისთვის ბრძოლა და არასდროს გავჩერდები”, - აღნიშნა იამზე ლაკლაკიშვილმა.
კიდევ ერთი მშობელი, რომელსაც აუტიზმის მქონე შვილი ჰყავს, მარი კორკოტაძეა. მან წლების წინ „პარტნიორობა ადამიანის უფლებებისთვის” დახმარებით დაიწყო მუშაობა თავისი შვილისა და სხვა ბავშვები უფლებების დაცვაზე.
მარიმ ABA თერაპიის პროგრამის დამტკიცების რთულ გზაზე ისაუბრა. ესაა პროგრამა, რომელიც აუტიზმის მქონე ბავშვებს სხვადასხვა სოციალურ რეაბილიტაციას სთავაზობს და მრავალ ქვეყანაშია დანერგილი.
„მერია შეგვპირდა, რომ ეს პრობლემა მოგვარდებოდა, თუმცა არაფერი გაკეთდა. სამწუხაროდ, პროგრამა არ ითვალისწინებს რეგიონებში მყოფ ბავშვებს, ვინც 2015 წლამდე თბილისში ვერ დარეგისტრირდა. ბევრ ოჯახს დედაქალაქში მოუწია გადმოსვლა, რომ ბავშვს სათანადო მომსახურება მიეღო. ჩვენ, აუტიზმის მქონე ბავშვების მშობლები ამ პრობლემის გადაწყვეტის გზებზე მუშაობას ვგეგმავთ. თუ მერია მოთხოვნას არ დაგვიკმაყოფილებს, არაა გამორიცხული, შიმშილობა დავიწყოთ”, - აღნიშნა მარი კორკოტაძემ. მან ასევე ისაუბრა ინკლუზიურ განათლებასთან დაკავშირებულ ბარიერებზე, რომელიც ხანდახან სკოლის წარმომადგენლების მხრიდან არსებობს.
კონფერენცია ორი დღის განმავლობაში მიმდინარეობს. მშობლების გამოცდილების მოსმენის შემდეგ მათ ჯგუფური მუშაობები გააგრძელეს. ეს სხვადასხვა რეგიონიდან ჩამოსული მშობლების კომუნიკაციების გაღრმავებასა და საერთო პრობლემების გადაწყვეტის გზების ძიებას ემსახურება.
