ცოტა ხნის წინ კანის კინოფესტივალის ფაბრიკის მონაწილეებს შორის დაგასახელეს და მაისში იქ ახალი პროექტი უნდა წარადგინოთ. მოგვიყევით, როგორ მოხვდით იქ და რა შანსებს გაძლევთ ამ ფორუმში მონაწილეობა?

ჯერ კიდევ კანის შარშანდელ ფესტივალამდე მქონდა შემოთავაზება თვითონ ამ ღონისძიების ორგანიზატორისგან, რომ პროექტში მოსახვედრად გამეკეთებინა განაცხადი. ის ჩემი პროექტის ფიჩინგს დაესწრო საფრანგეთში და დაინტერესდა. თუმცა, მაშინ არ ვიყავი ბოლომდე მზად და ამიტომ არ გავაგზავნე. წელს, ბოლო წუთებში, დედლაინის დღეს მოვახერხეთ პროექტის გაგზავნა და ძალიან გამიხარდა, რომ აირჩიეს.

რაც შეეხება თვითონ ამ ფაბრიკას, ეს ერთგვარი კო-პროდუქციის პლატფორმაა. 10 დღის განმავლობაში აკეთებენ შენთვის შეხვედრების ორგანიზებას. ამისთვის ირჩევენ 10 რეჟისორს, რომლისთვისაც აქ წარდგენილი პროექტი პირველი ან მეორე ნამუშევარია და ცდილობენ საჭირო ადამიანებს შეგახვედრონ. ამიტომ აქ მოხვედრა ძალიან კარგია კონტაქტებისა და პროექტის შემდგომი განვითარებისთვის.

ფილმს „ვენეცია“ ჰქვია და მოვლენები მშენებარე სახლის ირგვლივ ვითარდება,  რა იყო ინსპირაცია და უფრო კონკრეტულად რა თემებს ეხმიანება ფილმი?

ინსპირაცია იყო ჩემი რეალური ისტორია. 2007 წელს შევიტანე  თანხა ცენტრ პოინტის მშენებარე სახლში, რომელიც არ დასრულდა. სახლს ერქვა რომანტიკული სახელი „ ვენეცია“. ეს იყო მტკვარში ჩამავალი კორპუსი არხის გვერდით. მართალია იქაურობა  ნაგვით იყო სავსე, მაგრამ რაკი წყალთან იყო ახლოს, ალბათ ამიტომ „ვენეცია“ დაარქვეს. იმდენად გროტესკული იყო თვითონ ეს სახელი, რომ ზუსტად ასახავდა იქ არსებულ სიტუაციას. როდესაც ეს ამბები მოხდა – კომპანიის გაკოტრება, სხვაზე გადაბარება და ა.შ. მეც მომიწია სიარული დაზარალებულების შეკრებებზე. ეს იყო ძალიან რთული და თან საინტერესო საყურებელი: ვერავინ ვერასდროს ვერაფერზე თანხმდებოდა; იყო სრული ქაოსი და  ძალიან ემოციური შეხვედრები, როგორც ქართველებს გვჩვევია ხოლმე. რაციონალურ გადაწყვეტილებამდე ვერასდროს მივდიოდით. იქ სიარულის დროს მივხვდი, რომ ეს სახლის მშენებლობა მიკრო მოდელია ჩვენი აუშენებელი საზოგადოებისა და ქვეყნის. თან რაღაცით  ბაბილონის გოდოლის ისტორიას მაგონებდა, ყველა რომ სხვადასხვა ენაზე ლაპარაკობს. მთელი ის პერიოდი სულ მიტრიალებდა აზრი თავში, რომ საინტერესო იქნებოდა ამ ისტორიის სცენარად ქცევა.  მერე, რა თქმა უნდა, ეს ყველაფერი ძალიან განზოგადდა და დაშორდა რეალურ ამბავს. უბრალოდ იდეა წამოვიღე იქიდან.  

 ეს იქნება ფილმი ადამიანების შესახებ, რომელთაც ძალიან უჭირთ რაიმე იდეის ირგვლივ გაერთიანება, იდეის, რომელიც მშენებლობის, რაღაცის შექმნისკენ არის მიმართული. იმ შემთხვევაშიც კი, როდესაც ეს  ყველას ინტერესებში შედის. სამაგიეროდ, მტერთან საბრძოლველად  ერთად დგომა შეუძლიათ.  მოკლედ,  ეს არის ამბავი საზოგადოებისა, რომელსაც გაერთიანება მხოლოდ მაშინ შეუძლია, როდესაც მტრის ხატს ქმნის.

საქართველოში სცენარებს ხშირ შემთხვევაში თავად რეჟისორები წერენ, რაც ყოველთვის ვერ ამართლებს. ამიტომ არც თუ იშვიათად ვხვდებით დაუხვეწავ დიალოგებს, სუსტ დრამატურგიას და ა.შ. რატომ ხდება ასე, არ არიან კარგი სცენარისტები და გიჭირთ ხოლმე არჩევა? თუ უბრალოდ ინტერესების თანხვედრა არ ხდება?

სცენარისტის და რეჟისორის ურთიერთობა სიყვარულივითაა: შენი ადამიანი უნდა იპოვო. მე ვერ ვიპოვე. თან ჩემს შემთხვევაში იდეის ავტორი სულ მე ვარ ხოლმე. თუმცა, ახლა ერთი ქართველი მწერლის ნაწარმოების ეკრანიზაციაზე ვფიქრობ და ჯერ მოლაპარაკებების სტადიაში ვარ, ამიტომ ჯერჯერობით უფრო მეტის მოყოლა არ მინდა.

კანის ფესტივალამდე თვენახევარი დარჩა. იცით თუ არა  უკვე, ვის შეხვდებით და რას გააკეთებთ იქ?  ზოგადად რა მოლოდინები გაქვთ ამ ფესტივალიდან?

უკვე დავიწყე შეხვედრების გრაფიკის შედგენა. მიუხედავად იმისა, რომ ჯერ ოფიციალურად დადებული არ არის დეტალური ინფორმაცია მონაწილე პროექტების შესახებ, გამოხმაურება უკვე არის. მაგრამ როგორი დაინტერესებაც არ უნდა იყოს და როგორი კო–პროდუსერებიც არ უნდა წამოვიყვანო ევროპიდან, ფილმს ვერაფრით გადავიღებ ქართული ფულის გარეშე.  ქართული დაფინანსება არის გარანტია, რომ ფილმზე მუშაობა დაიწყო. კო-პროდუქციის მთავარი პრობლემა არის ის, ფონდიდან მოპოვებული ფულის  დიდი ნაწილის საქართველოში, ქართველ მსახიობებზე თუ გადამღები ჯგუფის სხვა წევრებზე დახარჯვა არ შეგიძლია. მიუხედავად იმისა, რომ მთლიანობაში თანხა მეტი შემოდის, ხარჯი გეზრდება, რადგან  იძულებული ხარ, გყავდეს, მაგალითად, ფრანგი ხმის ოპერატორი, რაც ორჯერ უფრო ძვირია, ვიდრე ქართველი და ა.შ. კი, პოსტ-პროდუქციას გააკეთებ საზღვარგარეთ და რაღაც ნაწილი ტექნიკური პერსონალი შეიძლება იყოს უცხოელი, მაგრამ თუ აქ იღებ ფილმს,  ძირითადად მაინც ადგილობრივი გადამღები ჯგუფი გყავს. ამისთვის კი, უმეტესად ადგილობრივი ფინანსებია საჭირო.

როგორც ვიცი, კინოცენტრის წლევანდელ კონკურსში ბოლო ეტაპამდე  მიხვედით, მაგრამ დაფინანსება ვერ აიღეთ. არსებობს თანხის მოძიების სხვა შანსი, რომ ფილმზე მუშაობა წელსვე დაიწყოთ?

დიახ, შეტანილი გვქონდა განაცხადი. როგორც ამბობენ, წელს  განსაკუთრებით ძლიერი კონკურსი იყო და ბევრი კარგი პროექტი შემოვიდა. ბოლო ტურში გადავედი, მაგრამ  ჟიურიმ გადაწყვიტა, რომ სხვა პროექტები უფრო მზად იყო გადასაღებად და დაფინანსდა სხვა ორი სცენარი. რა თქმა უნდა,  რთული იყო ეს ჩემთვის, რადგან ეს წელი პრაქტიკულად დაკარგულია. სამწუხაროდ, კინოცენტრი ამ კონკურსს მხოლოდ წელიწადში ერთხელ ატარებს და თუ ვერ აიღე დაფინანსება, მომავალ წლამდე გიწევს ლოდინი. რეალურად ალტერნატიული დაფინანსების წყარო აქ  არ არსებობს, რაც დროს გაკარგვინებს.

ასეთ შემთხვევაში, როცა უცხოელი კო–პროდუსრებისგან უკვე არსებობს ინტერესი, გეხმარებათ თუ არა კულტურის სამინისტრო?

კულტურის სამინისტრო ზოგჯერ  შემოდის ხოლმე რაღაც მცირედი  თანხით, მაგრამ ამას არ ითვალისწინებს კონკურსის წესები,  ეს მათი კეთილი ნებაა. ფაქტია, რომ კინოპროცესის გასააქტიურებლად კინოცენტრს უნდა გაეზარდოს ბიუჯეტი და ამავე დროს უნდა გაჩნდეს დაფინანსების სხვა წყაროებიც.

რა გესახებათ ასეთ ალტერნატივად, სად და როგორ შეიძლება ამ წყაროების გაჩენა?

სულ ვამბობ, რომ საქართველოში უნდა მოხდეს  რეგიონალური კინოფონდების ლობირება და განვითარება, ისე როგორც ეს მოხდა, მაგალითად, აჭარაში. აი ახლა ვიცი, რომ  რამდენიმე კო-პროდუქციაა  წასული, რომლებიც იქ ფულს ხარჯავენ და რეალურად აჭარა საკმაოდ დიდ მოგებას მიიღებს ამის შედეგად. ფონდის წესდებაში  წერია, რომ ის თანხა, რასაც ისინი გაძლევენ, იქვე უნდა დაიხარჯოს და ასევე, დამატებით - შემოსავლის 50 პროცენტიც. კინოსთვის ხელშეწყობის გარდა, ეს  რეგიონისთვისაც ძალიან მომგებიანია როგორც ფინანასურად, ისე კულტურული ცხოვრების  გამოცოცხლების მხრივაც. ასევე შესაძლებელია საზოგადოებრივ მაუწყებელსაც ჰქონდეს სპეციალური ფონდი და ისევე ჩაერთოს კინოწარმოებაში, როგორც მაგალითად Arte, BBC ან სხვა ევროპული საზოგადოებრივი არხები აკეთებენ. 40 მილიონი იხარჯება საზ.მაუწყებლის დაფინანსებაზე, რატომ არ შეიძლება ფილმების გადაღებაშიც მიიღოს მონაწილეობა? კინო დღეს საქართველოში ერთ-ერთ წარმატებულ დარგად მიიჩნევა და თუ, მაგალითად, ჭადრაკი ფინანსდება ასეთი თანხით, პოლიტიკური ნების შემთხევაში  სავსებით შესაძლებელია კინოს დაფინანსებაც სხვადასხვა ფორმით გაიზარდოს.

თან ვამაყობთ რომ აი ოკსარზე იყო წარდგენილი ჩვენი ფილმები, საერთაშორისო ფესტივალებზე აჩვენებენ მათ. მხარდაჭერა მაინც არ არის სათანადო. ამ დროს მართლა ძალიან ცოცხალი პროცესები მიდის ახლა ქართულ კინოში და ინტერესიც ძალიან დიდია საერთაშორისო მასშტაბით. ეს ტალღა პერიოდულად სხვადასხვა ქვეყნებზე მოდის. ახლა ქართული კინოც მოექცა ამ ინტერესის სფეროში და სანამ ეს ინტერესი განელებულა, კინოპროცესებს მთავრობამაც უნდა შეუწყოს ხელი.

რას ფიქრობთ კერძო ინვესტიციებზე ? თუ გასულხართ კონტაქტზე კერძო სპონსორებთან და რამდენად რეალურია საქართველოში, რომ ბიზნესმაც ჩადოს კინოში მსხვილი თანხები?

მე არ მქონია კერძო ინვესტორებთან ურთიერთობა. ძალიან ნაივური მოლოდინია, როცა ინვესტორი ელოდება, რომ ფილმში ჩადებულ თანხას ერთი ასად ამოიღებს და პროდუსერიც ამას ჰპირდება. საქართველოს პირობებში, როდესაც სულ ორი კინოთეატრია, ფილმზე დახარჯული თანხის ამოღება ძალიან რთულია. კინო არ არის საქართველოში კომერციულად მომგებიანი პროექტი. რაც შეეხება უცხოურ კინოგაქირავებას, იქიდანაც არ არის იოლი თანხების უკან დაბრუნება. ამიტომ თუ მისი მოტივაცია, უხეშად რომ ვთქვათ, ფულის გაკეთებაა, ეს არ არის მაინცდამაინც რეალური. თუმცა, არსებობს ლოკალურად წარმატებული, ე.წ. კომერციული ფილმებიც, რომლებიც ძალიან პატარა ფულით კეთდება და თანხასაც აბრუნებენ და კომერციულად წარმატებულები არიან. ეგ ცოტა სხვა ტიპის კინოა.

ისევ ფილმს  დავუბრუნდეთ. რა ეტაპზე ხართ ახლა, სცენარი უკვე მზადაა საბოლოოდ? იცით, ვინ იქნებიან მსახიობები, პროდიუსერი ან გადამღები ჯგუფის სხვა წევრები?

სცენარი დაწერილია, მაგრამ ჯერ კიდევ გადაწერის და დახვეწის პროცესში  ვარ. ალბათ კიდევ ბევრჯერ გადაიწერება. აღმასრულებელი პროდიუსერი, ისევე როგორც წინა ფილმზე, ვოვა კაჭარავა იქნება. ისევ მეყოლება ფრანგი პროდიუსერიც. რაც შეეხება მსახიობებს, ჯერ არ მყავს შერჩეული, თუმცა არის რამდენიმე, რომლებზეც ვფიქრობ. ისევე Keep Smiling -ში,  აქაც  მეყოლება როგორც პროფესიონალი, ისე არაპროფესიონალი მსახიობები. ასეთი სიჭრელისას სხვადასხვანაირი მიდგომა გჭირდება, რაც მუშაობას გირთულებს. მაგრამ ვიღაცები იმდენად ცოცხალი და საინტერესო რეალური პერსონაჟები არიან, რომ ძალიან მინდა, სწორედ მათ ითამაშონ კონკრეტული როლები. თან ძალიან ბევრი პერსონაჟი იქნება ამ ფილმში, ასე გამოკვეთილი მთავარი გმირები არ არიან.

ზოგადად, ქართულ კინოში ხშირად  ვხვდებით ხოლმე  მსახიობების თამაშის პრობლემას: დამაჯერებლობის ნაკლებობა, ზედმეტი თეატრალიზებულობა, კამერასთან კონტაქტის დამყარების პრობლემა და ა.შ. რა არის ამის მიზეზი? ის, რომ ძირითადად თეატრიდან მოდიან? თუ რეჟისორების პრობლემაცაა და ზოგჯერ კარგად ვერ უხსნიან რა უნდათ კონკრეტული სცენიდან?

მგონია, რომ ზოგადად კარგი მსახიობები გვყავს. მართალია ზოგი თავიდან ცოტა გადამეტებით თამაშობს,  მაგრამ შენ იქ იმისთვის ხარ, რომ ეს გადამეტება დააკლებინო. როდესაც სწორად აუხსნი, რა გინდა და დაეხმარები, მაშინ ისიც გააკეთებს. მართალია, ძირითადად თეატრში არიან მუშაობას მიჩვეულები, სადაც ბოლო რიგმაც უნდა გაიგოს მათი ჩურჩული. ამიტომ, რომ იწყებს ბოლო რიგზე მუშაობას, უნდა გადაერთოს მთლიანად იმაზე, რომ კი არ თამაშობს, არსებობს. ამის მიღწევაში რეჟისორის წვლილი მნიშვნელოვანია. ზოგადად მსახიობებთან მუშაობა ძალიან საინტერსო პროცესია, ბევრად უფრო გიმდიდრებენ ფანტაზიას.

თქვენ იშვიათი გამონაკლისი ხართ ქართველ რეჟისორებში, რომელიც ფილმებს სოციალურ თემატიკაზე, რეალურ, ყოფით პრობლემებზე იღებს. ცოტა ფილმს თუ ჩამოვთვლით, რომელიც ამ ერთი შეხედვით  ლოკალურ და ყოველდღიურ, მაგრამ ამ დროს საკმაოდ უნივერსალურ და აქტუალურ პრობლემებს ეხმიანება. როგორ ფიქრობთ, რატომ უვლიან გვერდს რეჟისორები იმ რეალობას და კონტექსტს, სადაც ვცხოვრობთ არა მარტო ახლა, წლების მანძილზე?

არ ვიცი, მიჭირს იმის ანალიზი, რატომ არ აინტერესებთ. შეიძლება ცოტა სნობური მომენტია, რომ ხელოვნება ხელოვნებისთვსაა და ჩვენ ამ ყოფის მიღმა ვართ, რაც მგონია რომ ცოტა ნაივურია, იმიტომ რომ ძალიან მაღალი ხელოვნება შეიძლება იყოს ძალიან რეალისტური, სოციალური. ისე საბჭოთა პერიოდიდან იყო ეს მიდგომა, რომ ჩვენ ხელოვანები აპოლიტიკურები ვართ, არ ვერევით ამაში და ა.შ. თითქოს ცალკე კასტა იყოს ეს ხელოვანები და  მიწას ფეხს არ აკარებდნენ. რომ გავიხსენოთ, იმ პერიოდშიც, თუ, ერთი მხრივ, იყო სოცრეალისტური, პროპაგანდისტული და პლაკატური ფილმები კოლმეურნეობაზე, მეორე მხრივ, ვხვდებოდით იგავ-არაკებში წასულ, ალეგორიულ ნამუშევრებს, რაც იმ დროისთვის კიდევ გასაგები იყო, შეზღუდვების გამო, მაგრამ დღეს ალბათ კარგად უნდა გავაცნობიეროთ რამხელა შესაძლებლობები გვაქვს და რამდენი თემაა ირგვლივ,  რომელიც შეიძლება ძალიან საინტერესოდ აისახოს კინოში.

თქვენს  პირველ ფილმს „გაიღიმეთ“, მნიშვნელოვანი წარმატება ჰქონდა  როგორც საქართველოში, ისე მთელ ევროპაში. არაერთი პრიზიც აიღეთ. როგორ აისახება ეს ახალ პროექტზე და გიადვილებთ თუ არა საქმეს?

ჩემთვის ნამდვილად კარგი სტარტი იყო, კარგად წავიდა როგორც საფესტივალო ჩვენებები, ისე საფრანგეთში გაქირავება. რა თქმა უნდა, ეს სამომავლოდ გეხმარება კონტაქტებში და გარკვეულ შენი ახალი ნამუშევარი ნდობას უკვე იწვევს. მაგრამ პირველი ფილმის წარმატება რაღაცით ხელსაც გიწყობს და გიშლის კიდეც. იწყება შენ მიმართ რაღაცნაირი მოლოდინები და, განსაკუთრებით უცხოელი კო–პროდიუსერები, ცდილობენ, რომ შენი სხვა ნამუშევრებიც დაამსგავსონ პირველ ფილმს: „აი ესაა შენი კოზირი და ამას უნდა მიჰყვე“ – ზოგჯერ დაახლოებით ასეთი მიდგომები აქვთ ხოლმე. ამ დროს შეიძლება სულ სხვა რაღაცის გადაღება გინდოდეს და რაღაც მოლოდინებით ცოტა ითრგუნები. ზოგადად, მთავარია სწორი პარტნიორის, სწორი კო-პროდიუსერის არჩევა.