განათლების ახალ მინისტრთან საუბარი განათლების სისტემაში არსებულ პრობლემებზე საუბარით დავიწყეთ. მისი თქმით, ძირითადი პრობლემაა ისაა, რომ ჩვენი სკოლა ბავშვებს ძველი სკოლისთვის დამახასიათებელი წესებითა და ფორმით ასწავლის, თანამედროვე ბავშვს კი სულ სხვა მოთხოვნები აქვს.
“ბავშვს უნდა ინტერნეტი, თამაში, შეჯიბრი, სიახლეები, ხუმრობა, სიცილი, ბავშვს უნდა არაფორმალური ურთიერთობა მასწავლებელთან, ჩართულობა, მას თვითონ უნდა, რომ თვითონ აკეთოს. ჩვენი სკოლა კი ასეთია - დაჯექი, ადექი ახლა შენ ლაპარაკობ, ახლა მე, გაჩუმდი და ა.შ.”, - ამბობს ჯეჯელავა.
“ჩვენი პრობლემაა ის, რომ სკოლის წესებში არსად არ არის გაწერილი, მაგალითად, ის, რომ - პასუხი სწორი და არასწორი კი არ არის, არამედ საინტერესო მოსაზრებაა და თუ ბავშვი იტყვის რომ, მისი აზრით, შუშანიკია დამნაშავე იმაში, რაც დაემართა, მასწავლებელმა უნდა უთხრას, რომ საინტერესო მოსაზრებაა და დისკუსიაში გამოიწვიოს”.
მეორე მსხვილი პრობლემა, მისივე თქმით, დემოგრაფიაა. ჯეჯელავა ამბობს, რომ 90-იანი წლების შემდეგ შობადობა შემცირდა, ბავშვების რაოდენობა შემცირდა, მასწავლებელთა რაოდენობა კი იგივე დარჩა, რამაც საათებზე კონკურენცია გამოიწვია. მისი აზრით, დემოგრაფიის კუთხით სიტუაცია ნელ-ნელა სწორდება, რაც სკოლებში დამატებით საათებს გააჩენს და საათების პრობლემაც მოგვარდება.
თქვენ თქვით, რომ მთავარი პრობლემა მოთხოვნასა და მიწოდებას შორის აცდენაა. ამ პროცესის მთავარი კატალიზატორები პედაგოგები უნდა იყვნენ. თქვენ უკვე თქვით, რომ არიან პედაგოგები, რომლებიც ახერხებენ წესების საწინააღმდეგოდ სწავლებას და გრძნობენ თანამედროვე ბავშვის მოთხოვნებს. ანუ დღეს სისტემაში ცოტაა ისეთი პედაგოგი, რომელიც ამ მოთხოვნებს გრძნობს.
გრძნობით უფრო მეტი გრძნობს, უბრალოდ არ აკეთებს, იმიტომ, რომ წესების დარღვევის ეშინია.
რომელ წესებს გულისხმობთ? ეროვნული სასწავლო გეგმა ამ ტიპის შეზღუდვებს არ უდგენს პედაგოგებს, რომ, მაგალითად, არ შეიძლება დისკუსიის ფორმატში გაკვეთილის ჩატარება და ა.შ.
გეგმა არა, მაგრამ მისი სხვა კომპონენტები ადგენს ამ შეზღუდვებს.
მაგალითად?
აი, მაგალითად, არის მასწავლებლის სახელმძღვანელო, სადაც თავში წერია, რომ ეს ყველაფერი რეკომენდაციაა, თუმცა მერე გრძელდება - 3 წუთი ეს აკეთე, 5 წუთი - ის და ა.შ. კი წერია, რომ მაგალითია, მაგრამ თუ საბჭოთა პერიოდი გაქვს გამოვლილი, როცა ჯოხით დასდევდნენ მასწავლებელს და გაგდებით ემუქრებოდნენ, სამინისტროს ნებისმიერ რეკომენდაციას სერიოზულად უყურებ. გირჩევნია, ზუსტად ისე გააკეთო, რომ თუ ვინმე მოვიდა ჯოხიანი, უთხრა - მე რა ვქნა, აქ ასე ეწერა.
ანუ თქვენ გულწრფელად მიგაჩნიათ, რომ პედაგოგებს სარეკომენდაციო ხასიათის წესები ზღუდავენ?
კი, ასე ვფიქრობ, დადგენილი წესები და მეორე ძალიან არაგონივრული შეფასების სისტემა.
მასწავლებელთა პროფესიული განვითარების სქემას გულისხმობთ?
სქემასაც და მანამდელ გამოცდებსა და სერთიფიკაციასაც. მე მენეჯერის სპეციალისტი ვარ და ამიტომ შეფასების სისტემები ჩემი სპეციალობაა.
წარმოიდგინეთ საგანი, სადაც 40 მოსწავლიდან 30-მა ორიანი მიიღო. დანარჩენი ბავშვებიც შეწყვეტენ სწავლას, იმიტომ, რომ უსამართლობის განცდა გაუჩნდებათ - შენ თუ გინდა ბავშვებს გეოგრაფია ასწავლო, შენ ეს პლანკა ნელ-ნელ უნდა აწიო. მაგალითად, მეც კი შემიძლია მათემატიკაში დავწერო ისეთი ტესტი, სადაც მეცნიერების 70% ჩაიჭრება. როგორც კი შენ აკეთებ მასწავლებლებისთვის სისტემას, სადაც 70%-ს არქმევ „ცუდს“, მორჩა, ჩათვალე, რომ ამით შენ მათ განვითარების მოტივაცია მოუკალი. მოსაზრება, რომ ოროსანი მოტივირებული და კეთილგანწყობილი ხდება, არასწორია.
თქვენ ხომ მათემატიკის სპეციალისტი ხართ? ნანახი გაქვთ მათემატიკის მასწავლებლის საგნობრივი ტესტი. მიგაჩნიათ თუ არა, რომ ტესტი მრავალწლიანი პედაგოგიური სტაჟის მქონე პედაგოგისთვისაც კი რთული დასაძლევია?
ზუსტად ასე მიმაჩნია. ანუ მე ვამბობ, რომ ჟურნალისტების უმრავლესობას, რომელსაც თავის დროზე ჟურნალისტიკა უსწავლიათ, დღეს “სპელჩექერის” გარეშე უამრავ შეცდომას უშვებს. დღეს მთელი მსოფლიო შეთანხმდა, რომ ეს არაა პრობლემაა. რომ დავსვათ ჟურნალისტები კომპიუტერისა და „სპელჩეკერის“ გარეშე, მათ 90%-ს ჩავჭრით. აბა ვთქვათ, რომ ამათ ქართული არ იციან და ამიტომ არ გამოდგებიან ჟურნალისტებად. ჩვენ ვამბობთ, რომ შენ თუ ცდი იმას და იმ გარემოებებში, რაც რეალობასთან მიახლოებულია, ამ შემთხვევაში ვალიდურია შენი გამოცდა. მასწავლებელს თავის ყოველდღიურ საქმიანობაში სულ სხვა რამ სჭირდება; ხოლო ის, რაც გამოცდით მოწმდება, სულ სხვაა. სხვა რამეს ასწავლი რეალობაში და გამოცდაზე სხვა რამეს ეკითხები.
თქვენი ლოგიკით პრობლემა შეფასების სისტემებში ყოფილა. ფიქრობთ თუ არა, რომ ყველა სისტემა, რაც აქამდე გამოიცადა უსამართლო იყო ?
უფრო მგონია, რომ ჭკვიანური არ იყო. თუ მიზანი მასწავლებლების გაუბედურება იყო, მაშინ სუპერჭკვიანურიც კი იყო. თუ უნდოდათ, რომ გამოსწორებულიყვნენ, ესწავლათ, ემეცადინათ, მაშინ არ იყო ჭკვიანური. ჩემი აზრით, სქემა რა სახითაც ახლა არსებობს, გაცილებით უკეთესი მცდელობაა, თუმცა ეს სქემაც განვითარებას საჭიროებს. ამისთვის მას სერიოზული რეზერვები აქვს. ანუ პრობლემაა ის, რომ ჩვენ მასწავლებელს დავუკარგეთ რეპუტაცია. მე ვხვდები პედაგოგებს. ისინი მეუბნებიან, რომ პირველად ნახეს მინისტრი, რომელიც აგერ უკვე ერთი საათია ელაპარაკება და ჯერ არ დამუქრებია სამსახურიდან გაყრით. ზოგან თქვეს, რომ საერთოდ პირველად ნახეს მინისტრი და ა.შ. მენეჯმენტზე ვისაც ერთი წიგნი მაინც წაუკითხავს, იცის, რომ თუ თანამშრომლები ოპოზიციაში ჰყავს და არ უნდათ, რომ ორგანიზაცია წინ წავიდეს, შანსი იმისა, რომ მენეჯერმა რამე გააკეთოს, უდრის ნულს. ამიტომ ჩემი ცენტრალური ამოცანა ამის შეცვლაა. კიდე ერთი პრობლემაა მკაცრად რეგულირებული სასწავლო ქცევის ნორმებია - მაგალითად, შეიძლება თუ არა, რომ ბავშვი იჯდეს იატაკზე.
არცერთი დოკუმენტი, რომელიც ზოგადი განათლების სფეროს ეხება, ამას არ კრძალავს...
სინამდვილეში კრძალავს. პედაგოგები შეშინებულები რეკავენ სამინისტროში და კითხულობენ - ბავშვი მეუბნება, რომ იატაკზე უნდა დაჯდომა და იქნებ მომწეროთ, შეუძლია თუ არა იატაკზე დაჯდომა. სამინისტრო თავის თავს სკოლების სამსახურში კი არ განიხილავდა, არამედ განიხილავდა, როგორც მეფეს, რომელსაც შეუძლია რაღაცები დაწეროს, მაგალითად, სოფელ ნაბეღლავში როგორ უნდა აუხსნას მასწავლებელმა ბავშვს მათემატიკა ან ფიზიკა. ეს არის ფუნდამენტურად არასწორია. კიდევ ერთი მეგაპრობლემა, რომელიც უნდა დავძლიოთ არის შემდეგი - ვინ არის უფროსი სისტემაში - მინისტრი თუ მასწავლებელი? მე ვამბობ, რომ მასწავლებელი, იმიტომ, რომ ჩვენს მისიას - ბავშვმა ისწავლოს და იყოს ბედნიერი - ახორციელებს მასწავლებელი.
თქვენი აზრით წესებისა და არასაწორი საგამოცდო სისტემების გამო პედაგოგის სპეციალობის დისკრედიტირება მოხდა. ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი პრობლემაა ხელფასია. ჯერ ერთი, სისტემაში არაა ვაკანტური ადგილები და, მეორე - ის, ვისაც პედაგოგობის სურვილი აქვს ამ სტატუსამდე საკმაოდ დიდი გზის გავლა უწევს. შემდეგ კი შესაძლოა ვერც დასაქმდეს. ამ კუთხით არსებულ პრობლემებს როგორ უყურებთ და რაში ხედავთ გამოსავალს?
ვინმემ სადმე რომ შექმნას ისეთი სისტემა, სადაც მასწავლებელს ექნება ძალიან მაღალი ხელფასი, სკოლაში დარჩებიან ადამიანები, რომლებსაც არ უყვართ ბავშვები. სკოლა არის ადგილი, სადაც, ცოდნისა და კვალიფიკაციის გარდა, ძალიან მნიშვნელოვანია სიყვარული. მენეჯმენტი ამბობს, რომ თუ სიყვარული შენთვის გადამწყვეტია, ხელფასი ძალიან მაღალი არ უნდა იყოს. ძალიან ბევრი ბავშვი ოცნებობს პოლიციელობაზე, მიუხედავად იმისა, რომ ბანკირობა უფრო მაღალანაზღაურებადია. როგორც კი შენ მასწავლებლის იმიჯს დააზიანებ, მასწავლებლობაზე მეოცნებეების რაოდენობა ავტომატურად შემცირდება. სხვა საკითხზე მსჯელობისას - რა პერსპექტივას ვხედავ, რომ ვიყო მასწავლებელი - ვადგებით საათების პრობლემას. საათების პრობლემა დემოგრაფიის პრობლემასთანაა კავშირში. მე პირობას გაძლევთ, რომ სკოლებისა და კლასების რაოდენობა გაიზრდება. შესაბამისად, ავტომატურად გაიზრდება საათების რაოდენობაც. საბოლოო ჯამში ჩვენ მივიღებთ სიტუაციას, როცა 2- 3 წელიწადში მასწავლებლობა საამაყო გახდება - გაჩნდება ახალი საათები, გაიზრდება საათობრივი და საბაზო ანაზღაურება.
ვიდეოგაკვეთლები სქემაში არასავალდებულო გახდა. სხვა რა სახის ცვლილებებს გეგმავთ სქემაში?
ვიდეოგაკვეთილი რომ არასავალდებულო გავხადეთ, ეს ძალიან საინტერესოა. მის შემომღებს რომ დაეგუგლა, ნახავდა, რომ მსოფლიოში სიკვდილის ეშინია 45%-ს და კამერის 70%-ს, ანუ კამერა სიკვდილზე უფრო საშიშია. თუ ეს იცი, კამერასთან სავალდებულოდ მუშაობას არავის აიძულებ. თუ დახმარება გინდა, მსგავსი წესის შემოღება არ შეიძლება. ვაპირებთ, რომ იყოს ბევრი მეთოდი. ისე მოხდა, რომ მასწავლებლებს დიდად არაფერს ვარჩევინებთ - სპეციალობის გამოცდა და მერე 6 არასავალდებულო აქტივობა, რომლითაც კრედიტებს აგროვებენ. თანამედროვე ადამიანს სჭირდება მეტი არჩევანი. ჯერ გადაწყვეტილება არ მიგვიღია, მაგრამ გვაქვს მილიონი მაგალითი, რაც მე ძალიან მომწონს.
ზუგდიდში მასწავლებლებთან შეხვედრისას დავსვი შეკითხვა - ფულს რომ გიხდიდნენ, დაეხმარებოდი მცირეკონტინგენტიან სკოლას და ჩაატარებდი ფიზიკის გაკვეთილებს? - ამბობენ რომ ჩაატარებდნენ. მეორე მაგალითი, რომელიც ძალიან მომწონს: საბერძნეთში რომ ქართული ოჯახია და არ უნდა, რომ შვილებს ქართული დაავიწყდეთ, ანაზღაურების შემთხვევაში ჩაუტარებდით თუ არა სკაიპით ქართულის გაკვეთილებს. ამბობენ, რომ ჩაატარებდნენ. შემდეგი შეკითხვა - ვისაც უნდა ჩაღრმავებით სწავლა, ზოგს ფიზიკა აინტერესებს და ზოგს არაა, ანაზღაურების შემთხვევაში ჩაუტარებდით თუ არა მათ დამატებით გაკვეთილებს? პასუხია, რომ ჩაუტარებდნენ. გამოდის, რომ სქემაში ჩვენ შეგვიძლია უსასრულოდ ბევრი სასარგებლო რამ მოვიფიქროთ. მე მინდა მასწავლებლებთან მსჯელობით გავაჩინოთ ბევრი ინსტურმენტი, იყოს არა 6 არამედ 26 ან 46 და თითოეულ მასწავლებელს შევუქმნათ საშუალება, რომ აირჩიოს, რა მიმართულებით გადალახავს ბარიერს.
რას ფიქრობთ მასწავლებელთა მოსამზადებელ პროგრამებზე? კერძოდ დღეს მასწავლებლებს ტრენინგებს მხოლოდ მასწავლებელთა სახლი უტარებს. ადრე ეს პროცესი დეცენტრალიზებული იყო. პედაგოგს ვაუჩერი ჰქონდა და თავად ირჩევდა, სად გაივლიდა ტრენინგს. ბაზარზე საკმაოდ ბევრი ტრენინგცენტრი იყო.
აუცილებლად გავხსნით ამ ბაზარს. შეთანხმებული ვართ, რომ გაიხსენება. ოღონდ შევქმნით ხარისხის კონტროლის მექანიზმებს.
დირექტორთა შესარჩევი კონკურსის შესახებ მინდა გკითხოთ. დღეს მოქმედი წესით, დირექტორები სერთიფიცირების გამოცდის შემდეგ გასაუბრებას სამინისტროს მიერ ფორმირებულ კომისიებთან გადიან. ამ ეტაპის გავლის შემდეგ სამეურვეო საბჭო კანდიდატებიდან ერთს ირჩევს. არაერთ ადამიანს მიაჩნია, რომ სამინისტრომ, მაგალითად, უკანასკნელი არჩევნების დროს გასაუბრების ეტაპი პოლიტიკური ნიშნით პირთა დაბლოკვისთვის გამოიყენა და ეს ეტაპი დირექტორთა შერჩევის პროცესს გაუმჭვირვალეს და არაობიექტურს ხდის. თქვენ როგორ ფიქრობთ, შეუძლია თუ არა სამინისტროში ორგანიზებულ კომისიას გადაწყვიტოს, როგორია კარგი დირექტორი, მაგალითად, სოფელ ნაბეღლავისთვის?
მე ვფიქრობ, რომ მაქანა მანქანაა და ცალკეული კომპონენტების შეცვლა არ მუშაობს. დღეს ვხვდები კოლეგებს დირექტორების შერჩევის ახალ სისტემაზე მსჯელობისთვის. ვფიქრობ, რომ სრული დეცენტრალიზაცია შეუძლებელია. ჩემი ნება რომ იყოს, ყველა დირექტორს პირადად შევხვდებოდი და 1 საათსაც გავესაუბრებოდი. მგონია, რომ ცუდი დირექტორი ნაღმია. დარწმუნებული ვარ, გასაუბრების ეტაპი სამინისტროში უნდა დარჩეს.
სამურვეო საბჭოები ამავეს აკეთებენ - ესაუბრებიან დირექტორებს, ისმენენ მათ გეგმებს და იღბენ გადაწყვეტილებას.
სამეურვეო საბჭოები თავის შვილებსა და საათებზე მზრუნავენ. მივესალმები სამინისტროს ნაკლებ ჩარევას. არასამთავრობო სექტორთან ერთად შევქმნი კარგ კომისიებს. ამ პროცესიდან გამოსვლა სახიფათოა.
საბჭოებს ვერ ანდობთ დირექტორთა შერჩევას?
1700 სკოლაში ვერ ვენდობი. ვენდობი მხოლოდ 500-ში. მგონია, რომ კარგ კომისიას უკეთ შეუძლია დირექტორის შერჩევა.
თქვენ იცით, რომ ახლანდელმა პრეზიდენტმა და მაშინდელმა განათლების მინისტრმა გიორგი მარგველაშვილმა 2011 წელს მინისტრ შაშკინის მიერ გრიფირების წესში შეტანილი ცვლილება აამოქმედა, რომელის მიხედვით, გრიფმინიჭებული სახელმძღვანელოს თანაავტორი სახელმწიფო ხდება, რაც განათლების სამინისტროს უფლებას აძლევდა “აუცილებელი საზოგადოებრივი საჭიროებიდან გამომდინარე” ინტელექტუალური საკუთრება — მათ მიერ შექმნილი სასკოლო სახელმძღვანელოები — ლიცენზიით გადაეცა მესამე პირისთვის. ასეც მოხდა. სამინისტრომ გამომცემლების გვერდის ავლით სტამბებს წიგნების ბეჭდვის უფლება გადასცა. გამომცემლებს მხოლოდ წიგნის ღირებულების მინიმალური პროცენტი გადაუხადა. ამას დიდი პროტესტი მოჰყვა. საგამომცემლო საქმიანობა მნიშვნელოვნად შეფერხდა. სასამართლოში სარჩელი შეტანილია საკონსტიტუციო სასამართლოში. მაინტერესებს, როგორ უყურებს დღეს ახალი მინისტრი გამომცემლებთან თანამშრომლობის საკითხს, მაშინ როცა ახალი სახელმძღვანელოები დასაწერია/შესაქმნელია. გქონდათ თუ არა მათთან რაიმე სახის კომუნიკაცია?
გამომცემლები ორ კატეგორიად იყოფიან. ობიექტურად გაბრაზებულ და სუბიექტურად გაბრაზებულ გამომცემლებად. ანუ ჩვენ გვაქვს ცალკეული შემთხვევები, როცა ზოგიერთი გამომცემლისგან იაფად არ ვიყიდეთ წიგნები (იაფად ვყიდულობდით ტენდერით და მათ უნდოდათ, რომ ძვირად გვეყიდა). მათთან ამას არასოდეს გავაკეთებ. ასეთ გაბრაზებულებს ან პოლიტიკური მიზეზით გულდაწყვეტილებს, სამწუხაროდ, ვერ შემოვირიგებთ. დიდი ნაწილი ობიექტურად არის გაბრაზებული. საავტორო უფლებების ხელყოფა იმავე კატეგორიაში გადის, რაშიც კერძო საკუთრების ხელყოფა. ამავე წარმატებით ჩვენ შეგვეძლო ვიღაცის სახლიდან გამოსახლება. ესეც იმავე კატეგორიაში გავიდოდა. პირობას გაძლევთ, რომ საავტორო უფლებების ხელყოფას ადგილი არ ექნება. მათ შორის მე ბევრ მათგანთან ვმეგობრობ, ადრეც ვიცნობდი და კარგი ურთიერთობა მქონდა. არსებობს მეთოდი, რომლითაც შეიძლება სახელმწიფომ დაიზღვიოს თავისი რისკები და გამომცემელიც კმაყოფილი დარჩეს. ეს არის, ე.წ. საავტორო უფლების გირავნობის მეთოდი, მეთოდი, როცა მესამე მხარემ შეიძლება ჩაიბაროს ტექსტი, გაფორმდეს ხელშეკრულება, რომლის მიხედვით, თუ გამომცემელი ლიკვიდირდა, აღარ არსებობს და ა.შ., მე შემიძლია მივიღო ეს ტექსტი. თუ ის ჯანმრთელად და კარგად არის მისი საავტორო უფლება დაცულია 100%-ით. თქვენ მარგველაშვილი ახსენეთ, მაგრამ ისიც გავიხსენოთ, რა ხდებოდა მანამდე. უნდა იყოს სისტემა, რომელიც აუცილებლად იცავს გამომცემლების ინტერესებს. გამომცემელი და ავტორი განათლების სისტემის ნაწილია. ჩვენი და გამომცემლების ურთიერთობა იქნება მჭიდრო და პოზიტიური.
რას ფიქრობთ უმაღლესი განათლების სისტემაზე? რა არის მთავარი პრობლემა?
უმაღლესში მთავარი პრობლემა დაწეული პლანკაა. ძალიან ბევრს ვუშვებთ უმაღლესში, როცა უმაღლესი იმის უმაღლესია, რომ იქ ძალიან ნარჩევი ხალხი უნდა იყოს. დაფინანსების სისტემაც არასწორია. შენ დასაქმებულს უშვებ თუ დაუსაქმებელს, კარგი კურსდამთავრებულები გყავს თუ ცუდი, დაფინანსება ამაზე არ უნდა იყოს მიბმული, მე 2250 ლარს ვაძლევ სუპერსტუდენტსაც, რომელიც სუპერისწავლის სუპერუნივერსიტეტში და იმასაც, ვინც ჯარში არ წავიდა და რომელიღაც უნივერსიტეტში რომელიღაც ფაკულტეტზე შედის.
ანუ თქვენ ფიქრობთ, რომ უნივერსიტეტებმა დაფინანსება სტუდენტზე ხარისხიდან გამომდინარე უნდა მიიღოს?
კი, აუცილებლად. ბევრი მეთოდია. დაფინანსების მოქმედი სისტემა სწორხაზოვანია და ზედმეტად მარტივი.
2014 წლის ნოემბერში განათლების სამინისტრომ საზოგადოებას განათლებისა და მეცნიერების სისტემის სტრატეგიული განვითარების დოკუმენტი წარუდგინა, სადაც წერია, რომ უნდა გადაიხედოს არსებული საგამოცდო მოდელები, რათა გამოსაშვები საატესტატო გამოცდები უკეთ მოერგოს ეროვნული სასწავლო გეგმის საგნობრივ სტანდარტს. ამ დოკუმენტში ასევე წერია, რომ გადასახედია ორი მნიშვნელოვანი გამოცდის - გამოსაშვებო საატესტატო გამოცდისა და ერთიანი ეროვნული გამოცდის - ცალ-ცალკე არსებობა. ამდენი გამოცდის ორგანიზებაში სახელმწიფო რესურსები ზედმეტად და არაეფექტურად იხარჯება. ამასთანავე, არსებული მოდელები ხელს უწყობს კერძო რეპეტიტორობის მასშტაბის ზრდას, რაც მძიმე ტვირთად აწვება შინამეურნეობებს და ამძაფრებს სოციალურ უთანასწორობას. რას ფიქრობთ ამ საკითხზე?
თუ უნივერსიტეტებს ფინანსური მოტივი ექნებათ, როგორც კი გადააბარებ გამოცდებს და დაწევ თამასას, ეგრევე დაწევენ ხარისხს, იმიტომ, რომ დღეს ის ფულს სტუდენტში იღებს. რაც მეტი სტუდენტი ჰყავს, მით მეტ ფულს იღებს. სანამ ფინანსური მოტივაციის სისტემა ასეთია, გამოცდების შეცვლა არ გამოვა. თუკი ჩვენ შევცვლით დაფინანსების სისტემას ისე, რომ მას მართლა კარგი სტუდენტი უნდოდეს და ცუდი აღარ უღირდეს, მაშინ აქეთკენ წავალთ.
დგას თუ არა დღის წესრიგში 2016 -2017 წლის მისაღები გამოცდების სისტემის შეცვლა?
შესაძლებელი არის, რა თქმა უნდა, მაგრამ, ჩემი აზრით, ორი სამი წელი ეს ვერ მოხდება. ამ სისტემის შეცვლას შემზადება სჭირდება. ეს სისტემა ინერციით აგრძელებს მუშაობას. მოგვიწევს საჯარო განხილვა, შეჩვევა, პილოტირება და მერე გადასვლა. ერთიან ეროვნულ გამოცდებში უნდა გაგრძელდეს ბარიერის ზრდა. კიდევ უფრო უნდა აიწიოს ბარიერი. სამი წლის წინ 21 ქულა იყო გადასალახი. ახლა გვაქვს 24 ქულა. ის კიდევ უნდა ავწიოთ, რომ შემთხვევით ჩარიცხვის ალბათობა შევამციროთ. ხალხმა ინერვიულა, ეროვნულ გამოცდებში 16% რომ ჩაიჭრა. გერმანიაში 50% იჭრება. უმაღლეს სასწავლებლებში მაღალი თამასაა. ისინი ამბობენ, რომ ყველა უმაღლესში არ უნდა წავიდეს, უმაღლესში უნდა წავიდეს ყველაზე “ნავაროჩენი”, ყველაზე მცდონე ხალხი.
ასეთ მოცემულობაში გამოდის, რომ ისევ პრივილეგირებულ მდგომარეობაში დარჩებიან ბავშვები, რომლთა ოჯახებსაც შესაძლებლობა აქვს, შვილები რეპეტიტორებთან მოამზადონ, რადგან დღეს სკოლა ვერ უზრუნველყოფს ბავშვების ისე მომზადებას, რომ შეძლონ ეროვნული გამოცდების წარმატებით ჩაბარება.
თუ თქვენ ფიქრობთ, რომ უმაღლესი საყოველთაოა, მაშინ ეს სხვა მოცემულობაა. ბრიტანელები ამბობენ, რომ უმაღლესში სწავლის გაგრძელებას 30% იმსახურებს. ბარიერი რომ უნდა გაიზარდოს და უფრო კარგად მომზადებული უნდა შევიდეს სისტემაში, ამაზე პრინციპულად შეთანხმებულები ვართ. რაც შეეხება რეპეტიტორის თანხას - ჩვენთან არის სკოლები, მაგალითად, კომაროვის სკოლა, რომელშიც ყველაზე გაჭირვებულსაც შეუძლია ჩაბარება. სწავლა სრულად უფასოა, აქვს პანსიონი და იმის დამთავრებული ყველა რიხინ-რიხინით აბარებს ეროვნულ გამოცდებს. მეტი ასეთი სკოლა გვჭირდება. ჩემი მიზანი ის არაა, რომ ბარიერი დავწიოთ და ბევრი მოუმზადებელი ბავშვი შევუშვათ უმაღლესი განათლების სისტემაში. ჩემი პასუხი არის, რომ რეპეტიტორის მაგვარი სისტემა გავხადოთ ხელმისაწვდომი ნიჭიერი ბავშვებისთვის. რასაც ვაპირებ, არის კომაროვის მსგავსი სკოლების შექმნა. მას უცხოეთში კოლეჯები ჰქვია. ჩვენთან რა ერქმევა, ჯერ არ ვიცი - შეიძლება მოსამზადებელი სკოლა ერქვას. ჩვენ უნდა შევქმნათ ინსტიტუტი, რომელიც ნიჭიერ მშრომელ უსახსრო ბავშვს მისცემს უფასოდ მომზადების საშუალებას. სულ უფასოს მომხრე მე არ ვარ - მოსწავლემ ცოტა მაინც უნდა გაიღოს - 10 ან 20 ლარი.
ინკლუზიური განათლების მიმართულებით ბევრი პრობლემაა. სკოლები ადაპტირებული არაა, სპეცპედაგოგებს დაბალი ხელფასები აქვთ, მათთვის პროფესიული განვითარების სქემა ჯერ არ არსებობს. სხვა საგნების პედაგოგთა მზაობაც, ასწავლონ სპეციალური საჭიროების მქონე ბავშვებს, ხშირ შემთხვევაში ძალიან დაბალია. რა თქმა უნდა, არსებობს გამონაკლისებიც.
ძალიან საინტერესოა, რომ აქაც პრობლემებს ახსენებთ და არ ამბობთ, რომ ათასობით ბავშვს მიეცა საშულება სკოლაში, უმაღლესში და პროფესიულ სასწავლებელში დაეწყო სწავლა და ეს შესაძლებლობა უკვე გაჩნდა. აუცილებელია სისტემის შემდგომი განვითარება. სპეცპედაგოგებისთვის სქემა აუცილებლად შეიქმნება. მეტ ფულს დავხარჯავთ ინკლუზიაზე. თუმცა ისიც უნდა მოვახერხოთ, რომ ეს თანხა ჭკვიანურად დავხარჯოთ.
