როგორ დაკარგეთ “რუსთავი2”, რით დაიწყო ეს ამბავი?

დავით დვალი: 2004 წლის თებერვალში, ვიდრე წილებს გავასხვისებდით, ჩემი და ჯარჯის ინციატივა იყო, მოგვიანებით ეროსიც (კიწმარიშვილი, მესამე პარტნიორი - ავტ.) შემოგვიერთდა, რომ “რუსთავი2” არაოფციალურ საზოგადოებრივ მაუწყებლად გადაქცეულიყო. გვინდოდა, რომ ამ ტელევიზიას, საზოგადოების განვითარებაში მნიშვნელოვან როლი ეთამაშა, ყოფილიყო “ბორდი” სადაც ცნობილი და ავტორიტეტული ადამიანები შევიდოდნენ. შეიძლებოდა თანამშრომლებისთვის წილებიც დაგვერიგებინა. გვინდოდა, “რუსთავი2” გადაქცეულიყო იმ არხად, რომელიც არც მთავრობის იდეების პროპაგანდას მოემსახურებოდა და არც - ოპოზიციის, იქნებოდა საზოგადოებრივი ფუნქციების შემსრულებელი. ამას ვაპირებდით და ეს დღემდე ჩვენს აუსრულებელ ოცნებად რჩება.

ჯარჯი აქიმიძე:  ფაქტობრივად, ჩვენ უნდა დაგვეშალა ტანკი და გაგვეკეთებინა ტრაქტორი. ტრაქტორი, რომელიც მოხნავდა, დათესდა, საქმეს გააკეთებდა და თოფს აღარ ისროდა. თითქოს ყველამ აიტაცა ეს იდეა, მაგრამ საბოლოოდ ეს ვერ განხორციელდა. 

ვისთან საუბრობდით ამ იდეის განხორციელებაზე?

დავით დვალი: შიგნით ყველა პარტნიორმა გაიზიარა ეს ინიციატივა, ყველა ფიქრობდა, რომ სწორი ნაბიჯი იქნებოდა. ამ წინადადებით წავიდა ეროსი უკვე პრეზიდენტ სააკაშვილთან. ისიც თითქოს ენთუზიაზმით შეხვდა ამ ყველაფერს და დახმარებას დაგვპირდა. უბრალოდ, როგორც გაირკვა, მათი ჩანაფიქრი ჩვენი გეგმისგან განსხვავდებოდა. მათ თავიდანვე მკაფიოდ ჩამოყალიბებული ამოცანა ჰქონდათ, რომ ეს ტელევიზია კონტროლქვეშ აეყვანათ. მაგრამ რადგან ინიციატივებით გამოვედით, გადაწყვიტეს ვითომ ხელი შეეწყოთ ჩვენთვის, სინამდვილეში კი ჩვენი ჩამოშორება ჩვენივე ხელით უნდოდათ. დღევანდელი გადასახედიდან ვხვდები, რომ ეს პირველი ეტაპი იყო და რეალურად, “რუსთავი2” ვერც ვერასდროს მივიდოდა საზოგადოებრივ მაუწყებლამდე. ეს ტელევიზიის ხელში ჩაგდების გამარტივებული გზა იყო, გზა როგორ გადაექციათ ტელევიზია იმად, რადაც აქციეს.

ჯარჯი აქიმიძე: მას შემდეგ, რაც მოლაპარაკებები საზოგადოებრივ მაუწყებლად გარდაქმნის შესახებ ჩაიშალა,  ხელისუფლებამ სათადარიგო გეგმა აამოქმედა.  თუმცა, მანამდე ჩვენს შორისაც დაიძაბა ურთიერთობა.

დავით დვალი: ურთიერთობები იდეალური კარგა ხანია აღარ იყო. რევოლუციის შემდეგ ჩვენმა პარტნიორმა კიწმარიშვილმა პირდაპირ გამოაცხადა, რომ ხელისუფლებისთვის დრო უნდა მიგვეცა, რაღაცებზე თვალი დაგვეხუჭა. ვხვდებოდით, რომ “რუსთავი2” სამთავრობო არხად იქცა. მე და ჯარჯი ამას პრინციპულად არ ვეთანხმებოდით. დროთა განმავლობაში განსხვავებული ხედვები კიდევ უფრო საგრძნობი გახდა, იყო ხმამაღალი და მძიმე საუბრები, რაც საბოლოოდ იმით დამთავრდა, რომ 2004 წლის მარტში ერთმანეთთან ურთიერთობა გავწყვიტეთ. მე და ჯარჯი ვრჩებოდით თანამფლობელებად, თუმცა, არხის დირექტორი ეროსი იყო და ჩვენ ვუთხარით, რომ საერთოდ არ ჩავერეოდით მის საქმიანობაში. მე ამ დროს “ჯორჯიან ონლაინის” დირექტორი ვიყავი და ძირითადად იქ ვმუშაობდი. მიუხედავად ოფიციალური სტატუსისა, ტელევიზიაში უკვე ნომინალურად ვიყავი წარმოდგენილი.

როგორი იყო ამ დროისათვის მფლობელებს შორის წილების განაწილება? 

ამ დროისთვის მე, ჯარჯის და ეროსის 30-30% გვქონდა. 10%-ს ნიკა ტაბატაძე ფლობდა. მისთვის ამ წილის გადაცემა ჩვენივე სურვილით, 2001 წელს მოხდა, როცა ნიკა არხის დირექტორად დავნიშნეთ.

როგორ განვითარდა ამის შემდეგ მოვლენები?

დავით დვალი: მაისის ბოლოს დაგვიძახეს მაღალჩინოსნებმა, რომელთა გვარებსაც ახლა არ ვასახელებთ. სანამ სასამართლო პროცესი არ დაიწყება, გვირჩევნია ინფორმაციის ნაწილი არ გავასაჯაროოთ. შეხვედრას მე, ჯარჯი, ხელისუფლების წარმომადგენლები და შუამავალი ესწრებოდა.

ჯარჯი აქიმიძე: მათ პირდაპირ გვითხრეს, ჩვენ გვჭირდება “რუსთავი2”-ო. შემოგვთავაზეს, რომ მიგვეყიდა  წილები. უნდა გაყიდულიყო ჩემი და დათოს წილები. ეროსი კი თავის ადგილას დარჩენილიყო. არ ვიცით, შემდეგ რა სქემამ იმუშავა, ეროსიმ და ნიკამ როგორ გაყიდეს წილები. თუმცა, ჩვენ პირდაპირ ასე მოგვთხოვეს.

დავით დვალი: ძალიან მკაფიო და კატეგორიული უარი ვუთხარით. ამის შემდეგ დაიწყო ჩვენზე ზეწოლა. დაიწყო თვალთვალი, მოსმენა. თანაც არა ფარული, არამედ პირდაპირი სამანქანო თვალთვალი. ამას მაქსიმალურად ღია ფორმით აკეთებდნენ. ეს გაფრთხილება იყო, გვაჩვენებდნენ, რომ გვაკონტროლებდნენ. სადაც უნდა წავსულიყავით, უკან ორი მანქანა დაგვყვებოდა, რომლებიც სავსე იყო შავფორმიანი ადამიანებით. 

ჯარჯი აქიმიძე: როცა ამის ატანა ვეღარ შევძელით და უკვე ხმამაღლა გამოვხატეთ, შემოგვითვალეს, აბა, რა გეგონათ, როცა უარს გვეუბნებოდითო.

დავით დვალი: პირდაპირ გვითვლიდნენ, დაფიქრდით და ჭკუაზე მოდითო. უნდა გცოდნოდათ, რომ უარი ასე არ ჩაგივლიდათო. ასეთ სტრესულ სიტუაციაში ყოფნა უკვე წარმოუდგენელი იყო. მანამდე ვერც ვხვდებოდით, რასთან და ვისთან გვქონდა საქმე ან როგორ უნდა მოვქცეულიყავით. თუმცა, ჩვენს პოზიციას მაინც არ ვცვლიდით. მე და ჯარჯი ხელისუფლების პირისპირ აღმოვჩნდით. ხშირად განვიხილავდით, რა შეიძლებოდა ექნათ, როგორ შეიძლებოდა წასულიყო საქმე. იყო ერთადერთი რეალური სქემა, არხის გაკოტრების საქმის დაწყება. ამ სქემით, უკვე ყველანაირ უფლებას კარგავ, ვეღარაფერს აკეთებ, მთლიანად ახალ მმართველ ჯგუფზე ხარ დამოკიდებული, რომელიც არ იცი, რას იზამს.

პროცედურულად, გაკოტრების საქმის დაწყება მხოლოდ საწარმოს დირექტორს შეუძლია. მთავარი შეცდომა სწორედ მაშინ დავუშვით: მიგვაჩნდა, რომ ამ ნაბიჯზე ეროსი არ წავიდოდა და ვერც წაიყვანდნენ. 10 წლის განმავლობაში ერთად ვშრომობდით, ვწვალობდით. ეროსიმ მაინც ხომ ყველაზე უკეთ იცოდა, რა წვლილი მიგვიძღოდა “რუსთავი 2-ის” შექმნასა და ჩამოყალიბებაში.

ჯარჯი აქიმიძე: სასამართლოში გაკოტრების შესახებ განაცხადი 2004 წლის 8 ივნისს შევიდა. 11 ივნისს გაკოტრების პროცესი ოფიციალურად გამოცხაადდა, 25-ში კი საბოლოოდ დასრულდა. სწორედ 11-25 ივნისის პერიოდში მოგვიწია ჩვენი წილის გასხვისება. “რუსთავი2”-ს ჰქონდა ჩვეულებრივი მიმდინარე სესხები, რომლის გარანტორიც “ჯორჯიან ონლაინი” იყო. საფრთხე ემუქრებოდა ამ კომპანიასაც.

დავით დვალი: ეს ჩვეულებრივი კრედიტები იყო, ის ვერ გახდებოდა გაკოტრების მექანიზმის ასამუშავებლად საკმარისი საფუძველი. ეს სესხები სპეციალურად მედიასაშუალებებისთვისაა განკუთვნილი, გრძელვადიანია. ჩვეულებრივ, გრაფიკის მიხედვით ვფარავდით ამ სესხს. უბრალოდ სესხის გარანტორი “ჯორჯიან ონლაინი” და ჩვენი პირადი ქონება იყო.  რადგან “რუსთავი2” გაკოტრების რეჟიმში იყო, კომპანიის სესხების გასტუმრება “ჯორჯიან ონლაინს” მოუწევდა.

არჩევნის წინაშე დავდექით: ან ყველაფერს ვკარგავდით, ან “ჯორჯიან ონლაინის” შენარჩუნება მაინც შეგვეძლო. 

ჯარჯი აქიმიძე: შიდა განხეთქილებამ ცალკე დაგვასვა დაღი. ეს პირველი შემთხვევა იყო, როცა სახელმწიფო მანქანას ასე შევეჯახეთ.  ამ დროს საზოგადოებისთვის მიმართვაც წარმოუდგენელი იყო. ეს ის პერიოდია, როცა ვერავინ დაიჯერებდა, რომ ასეთი რამე მართლა ხდებოდა. აჭარის რევოლუცია ახალი მომხდარი იყო, საზოგადოება - აღტკინებული. ხელისუფლებაც საკმაოდ მძლავრი იყო, ყველაფერს სრულად აკონტროლებდნენ. ასე გამოსვლა და ყვირილი, რომ ვიღაც გვავიწროვებდა, წარმოუდგენლად გვეჩვენებოდა.

ისეთი განცდა გვქონდა, რომ სისტემის პირისპირ მარტო დავრჩით. საბოლოოდ გადავწყვიტეთ, რომ ბრძოლას აზრი აღარ ჰქონდა და სულ ყველაფრის გარეშე დარჩენას, დათანხმება ვარჩიეთ. თანაც, ამ ხალხისგან რა იყო მოსალოდნელი, აღარ ვიცოდით.

რა პირობებით გაასხვისეთ წილები?

დავით დვალი: ჩვენ ჯერ არ ვახმაურებთ ციფრებს და პირობებს, ეს ყველაფერი სასამართლოში გახდება ცნობილი. თუმცა, საუბარი იყო სიმბოლურ თანხაზე. 

ჯარჯი აქიმიძე: ერთი, რაც კატეგორიულად მოვითხოვეთ, იყო, რომ ჩამოშორებოდნენ “ჯორჯიან ონლაინს”, ეს პირობა შეასრულეს. გარანტორობიდან მოხსნეს ჯორჯიან ონლაინი.

ჯორჯია ონლაინში როგორ ნაწილდებოდა თქვენი წილები? 

დავით დვალი: 25-25 % გვქონდა, მე, ჯარჯის და ეროსის, და კიდევ ერთ პარტნიორს. ეროსის ამერიკიდან დაბრუნების შემდეგ მისგან უკვე ამ კომპანიის წილი გამოვისყიდეთ და ჩვენ სამნი დავრჩით.

როგორ მოხდა უშუალოდ წილის გასხვისება?

ჯარჯი აქიმიძე: 18 ივნისს, ნოტარიუს გინტურის ოფისში მივედით და იქ დაგვხვდა ქიბარ ხალვაში, რომელიც მაშინ პირველად ვნახეთ. მას მანამდე არანაირი მონაწილეობა არ მიუღია მოლაპარაკებებში. გვითხრა, მეც თქვენსავით გაუგებრობაში ვარ მოხვედრილი, მითხრეს და უნდა გავაკეთოო. მოვაწერეთ ხელი ხელშეკრულებას, რომელიც, ფაქტობრივად, არც წაგვიკითხავს.

დავით დვალი: 25-ში გაკოტრება დამთავრდა. ამის მერე გავიგეთ, რომ თურმე ეროსიმ თავისი წილი გაასხვისა, მანაც ქიბარზე. არ ვიცი, რა პირობით, ფაქტია, რომ ამ გაკოტრების შემდეგ ცოტა ხანში, დაახლოებით ორ კვირაში, ეროსიმაც დათმო წილი, როგორ მოხდა, არ ვიცით. საბოლოოდ, ნიკა ტაბატაძის 10 %-იც ქიბარ ხალვაშის მფლობელობაში გადავიდა.

ჩვენი შემთხვევა მფლობელებისთვის კომპანიის ჩამორთმევის კლასიკური ნიმუში იყო, გაკოტრების დაწყება, იძულება - ან ყველაფერს კარგავ, ან თმობ. რამდენიმე დღეში აღმოჩნდა, რომ თურმე “რუსთავი 2-ს” აღარც ვალები აქვს არც გაკოტრების პირასაა და 25-ში მთლიანად დასრულდა პროცესი.

ახლა რა პროცესი მიდის რუსთავი 2-ის წილების ყიდვა-გაყიდვასთან დაკავშირებით და თქვენ რას გეგმავთ?

ჩვენ ვიბრძვით ჩვენი საკონტროლო 60%-ის დასაბრუნებლად, რომელიც ვთვლით, რომ უსამართლოდ წაგვართვეს. მოგვიანებით, წილები იმდენჯერ გადაიყიდა, რომ გზაკვალი აირია. თუმცა, ეს სხვა პროცესი უფრო იყო, ან მკაფიო გეგმა არ არსებობდა, ან ვიღაც თავის ინტერესებს უფრო წინ აყენებდა, ვიდრე გუნდისას.

ის, რომ კეზერაშვილმა რამდენიმე დღეში გაყიდა “რუსთავი2”-ის წილები, მეტწილად თანამშრომლების დამსახურებაა. მათ კოლექტიურად გააპროტესტეს კეზერაშვილის იქ ყოფნა და მგონი, ნაწილობრივ ამ ფაქტორმა იმუშავა. ახალი მფლობელი  ნაკლებად ცნობილია, ნაკლებად ოდიოზური პირია. 

რა ეტაპზეა სარჩელი, რომელსაც თქვენ ამზადებთ?

დავით დვალი: ძალიან ინტენსიურად ვმუშაობთ, ტაქტიკაზე, სტრატეგიაზე, საბუთებს ვაგროვებთ, მაგრამ დაზუსტებით ვერ ვამბობთ, როდის დავიწყებთ. გვეკითხებიან, აქამდე სად იყავითო.

არჩევნებით ხელისუფლების შეცვლა ეპოქალური მოვლენა იყო. გზა გაგვეხსნა იმისთვის, რომ სამართალი ვეძიოთ. აქამდე ამის ნულოვანი შანსი იყო, ბრძოლა უპერსპექტივო იქნებოდა. ახლა კი ძალიან ოპტიმისტურად ვართ განწყობილი. იმედი გვაქვს, რომ სამართალს მივაღწევთ. ჩემი და ჯარჯის ათწლიანი იქ ცხოვრების, მუშაობის, ოფლისა და სისხლისღვრის შედეგს დავიბრუნებთ.

რა გვამოძრავებს? მინდა უსამართლობის განცდის მოსაშორებლად ყველაფერი გავაკეთოთ. თანაც, ხინჯად მაქვს დარჩენილი, იმ იდეების განხორციელება, რაც მაშინ გვქონდა - “რუსთავი 2-ის” საზოგადოების სამსახურში ჩაყენება, ჯანსაღი, თავისუფალი ტელევიზიის არსებობა - აი, ამის მიღწევა გვინდა. გვინდა შევქმნათ ტელევიზია, რომელიც იქნება თავისუფალი, ყველასთვის ღია და არ იქნება პროპაგანდის მანქანა.

ჯარჯი  აქიმიძე: ახალი “რუსთავი2” უნდა იყოს ტრიბუნა  სამოქალაქო საზოგადოებისთვის. სამოქალაქო საზოგადოება უკვე ძალიან ძლიერია. ამიტომ სწორედ ახლა არის შანსი, საზოგადოების დაკვეთით მოქმედი მედია ამოქმედდეს და სამოქალაქო საზოგადოების განვითარებასვე შეუწყოს ხელი. თუ ტელევიზიას დავიბრუნებთ, ეს უკვე იქნება პრეცედენტი. მერე შეიძლება სხვა მედიაც ჩამოშორდეს პოლიტიკურ პროცესებს.

რამდენად არის შანსი იმისა, რომ თუკი “რუსთავი2” თქვენს მფლობელობაში დაბრუნდება, რეალურ დამოუკიდებლობას მოიპოვებს? რამდენად არსებობს ამის საბაზრო პირობები?

დვალი: ამ იდეების განხორციელებას სჭირდება სახელმწიფო ნებაც. მგონია, რომ ჯერჯერობით ეს ნება ჩანს. ძალიან მნიშვნელოვანია, რომ ტელევიზია ჩვეულებრივი ბიზნესი გახდეს, თორემ სხვაგვარად, მედია ყოველთვის დარჩება პოლიტიკური ინტერესების სფეროში. სახელმწიფოს ამოცანაცაა, ამისათვის სწორი პირობები შექმნას.

“რუსთავი2”-ის ბიუჯეტი, 2004 წლისთვის, დაახლოებით 10-ჯერ იმაზე ნაკლები იყო, ვიდრე ახლაა. მაგრამ ბიზნესი, ასე თუ ისე, მაინც მომგებიანი იყო. გაკოტრების პრობლემა ნამდვილად არ ჰქონდა, მყარად იდგა ფეხზე.

შემდეგ გაჩნდა პრობლემები, შევარდნაძემ რამდენიმე ფლანგიდან შემოგვიტია, მერე გაჩნდა ბადრის “იმედი”, საშინლად აიწია ფასებმა. იმ პრინციპის გამო, რომ რაღაცები არ დაგვეთმო, არარეალურ ფასებს ვიხდიდით.

2000-იანი წლებიდან დაწყებულმა წნეხმა ხელისუფლებისგან, შემოვარდნებმა, ჟურნალისტების მკვლელობებმა პოლიტიკურ თამაშში მხარედ გვაქცია, რაც დამღუპავია მედიისთვის.

დარწმუნებული ვარ, რომ ნებისმიერი ცვლილება, რომელიც ბიზნესს შვებას მოუტანს, სასიკეთო იქნება მედიისთვისაც. სარეკლამო ბაზარიც მუდმივად იზრდება. ამჟამადაც 3-4 ტელევიზიას თავისუფლად შეუძლია არსებობა.

უმნიშვნელოვანესი ამოცანაა, რომ დეპოლიტიზირება იმ ფინანსების მოხდეს, რომელიც ელექტრონულ მედიაში მიედინება. თუ ეს არ მოხდა, კონკურენტები კვლავ დარჩებიან დოტაციებზე და პოლიტიკური მოთამაშეები - მედიაბაზარზე. სასურველია, სახელმწიფომ დააწესოს თამაშის სწორი წესები, როგორც ეს ცივილიზებულ ქვეყნებშია. ტელევიზიის ინტერესი მოგების ნახვა უნდა იყოს და არა ვიღაცის პოლიტიკურ იარაღად ყოფნა.

რა როლი ითამაშეს “რუსთავი2”-ის ჟურნალისტებმა მთელ ამ პროცესში?

დვალი: მთელი 10 წლის განმავლობაში ჩვენი თანამშრომლები აბსოლუტურად დაცულები იყვნენ ყველაფრისგან.  თავს ისე გრძობდნენ, როგორც ბეტონის კედლის უკან, ყველა მხრიდან დარტყმებს ჩვენ ვიღებდით, მათ არ უნდა ეფიქრათ ამ ყველაფერზე. ახალ რეალობაში უცებ შეიქმნა სიტუაცია, როცა ისინი დაუცველები აღმოჩნდნენ. ყველას მოუწია ინდივიდუალური არჩევნის გაკეთება, უმძიმესი დრო დაუდგათ, პიროვნული ბრძოლისთვის არ იყვნენ მზად. ზოგი ოპოზიციურ მედიაში წავიდა, ზოგი - პრესცენტრებში, ზოგი - დარჩა იქვე. არავის ვამტყუვნებ, პირიქით, ჩვენ თავს ვაბრალებთ, რომ ვერ დავიცავით ისინი და მძიმე არჩევნის წინაშე დავაყენეთ.

ახლა რა საფრთხეებს ხედავთ? ახლაც საკმაოდ პოლიტიზურებულია მედიაგარემო?

თუ “ნაციონალური მოძრაობა” დაკარგავს ამ ბერკეტს, მეორე მხარისათვის უკვე მარტივი იქნება ბაზრიდან გასვლა, უკვე ჯანსაღი გარემო შეიქმნება, არა ისეთი, როცა მედიით შეიარაღებული მხარეები ერთმანეთს კრიჭაში უდგანან. იქნებ ერთხელ მაინც შევძლოთ ამის გაკეთება.

როგორ აფასებთ თქვენს შანსებს სასამართლოში?

ჩვენს ხელთ არსებული მასალებით მტკიცდება, რომ ეს იძულებით და უკანონოდ მიტაცებული ქონებაა. ახლა არის სწორედ ის პერიოდი, რომ ტელევიიზია სამართლებრივი გზით დაუბრუნდეს მედიამფლობელებს, თორემ სცენარები სხვადასხვაგვარად შეიძლება განვითარდეს. შეიძლება დაიღუპოს და გაქრეს “რუსთავი2,” ან ახალი ჯგუფის ხელში გადავიდეს. ამიტომ ახლაა ჩვენი ბრძოლა ძალიან მნიშვნელოვანი. სწორედ ახლაა დრო, “რუსთავი2” დაბრუნდეს იმ წიაღში, რომელშიც წარმოიშვა, შეასრულოს ფუნქცია, რომელსაც ასრულებდა, იყოს უფრო დახვეწილი, გაიაზროს შეცდომების გამოცდილება, საზოგადოების სადარაჯოზე დადგეს.

ესაუბრა შორენა შავერდაშვილი