ინტერვიუ "საზოგადოებრივი მაუწყებლის" გენერალურ დირექტორთან, ვასილ მაღლაფერიძესთან:
ვასილ მაღლაფერიძე კაბინეტში არასამთავრობო ორგანიზაციებთან შეხვედრის დასრულების შემდეგ გვიღებს. ჩემი ვარაუდი, რომ ხანგრძლივი და დაძაბული შეხვედრის შემდეგ რესპოდენტი დაღლილი იქნებოდა, არ მართლდება. "საზოგადოებრივი მაუწყებლის" გენერალური დირექტორი ენერგიულად და თავდაჯერებულად ერთვება ინტერვიუში, რომელიც არაორდინალურად ხანგრძლივად, ოთხი საათის განმავლობაში მიმდინარეობს...
რა შედეგებს იძლევა ის შეხვედრები, რომლებსაც ბოლო დღეებია მართავთ? მიიღეთ თუ არა „მაუწყებლის“ განვითარების ალტერნატიული ხედვები?
დიდი ხნის შემდეგ ჩვენ მოვახერხეთ და საზოგადოებრივი მაუწყებელი ვაქციეთ საზოგადოებრივი ყურადღების საგნად. მიუხედავად იმისა, რომ ეს ყურადღება გამოხატულია სხვადასხვა, ზოგჯერ არც ისე სასიამოვნო ფორმით, ეს პროცესი მაინც ძალიან მნიშვნელოვანია. ჩვენ ამას შეგნებულად ვაკეთებთ და ვცდილობთ, რომ ყურადღების ეს წილი შევინარჩუნოთ.
რაც არ უნდა უცნაურად მოგეჩვენოთ, ამ დრომდე ერთ ძალიან მარტივ საკითხზე - როგორი უნდა იყოს „საზოგადოებრივი მაუწყებელი“ - არ არსებობს კონსენსუსი.
ამ საკითხთან დაკავშირებით შესაძლოა არსებობდეს 4 მილიონი აზრი, მაგრამ ეს არსად ასახული არ არის. რა უნდა აკეთოს „მაუწყებელმა“, ეს კანონით და სამეურვეო საბჭოს პრიორიტეტებით მეტ-ნაკლებად განსაზღვრულია, მაგრამ როგორი უნდა იყოს იგი?, ეს საკითხი ან არ დამდგარა დღის წესრიგში, ან თუ დამდგარა, ძალიან სუბიექტურად გადაწყვეტილა.
ყველა სხვა მედიასაშუალება საქართველოში, ყველა სხვა საწარმო, ძალიან კონკრეტული შედეგებით შეიძლება შევაფასოთ. მედიის შემთხვევაში ეს არის რეიტინგი და წილი სარეკლამო ბაზრიდან. შეუძლებელია კერძო მედიის წარმატებაზე საუბარი, თუ ის, ელემენტარულად, წამგებიანია.
რაც შეეხება „საზოგადოებრივ მაუწყებელს“ (და ეს არის ჩემი უპრინციპულესი მოსაზრება, მხოლოდ ამ შემთხვევაში მაინტერესებს აქ მუშაობა და მხოლოდ ასე ვხედავ ამ საქმეს) - ფული მოდის გადასახადების გადამხდელებისგან გარანტირებულად, ჩვენ კარგად უნდა გავიაზროთ, როგორ დავხარჯოთ ეს ფული. მგონია, რომ ეს თანხა არ უნდა იხარჯებოდეს ვინმეს ან რომელიმე ჯგუფის სუბიექტური გადაწყვეტილებით. თითოეულმა ადამიანმა ზუსტად, ნათლად და გასაგებად უნდა იცოდეს, რაში ხარჯავს ამ ფულს. ზუსტად ისე, როგორც კერძო მედიის მფლობელმა იცის, როგორ განიკარგება მისი ფინანსები. „მაუწყებლის“ მფლობელი კი მთელი საზოგადოებაა.
უხეშად რომ ვთქვათ, ფული მოდის „სოციალისტურად“, მაგრამ ის უნდა დაიხარჯოს „კაპიტალისტურად“, საბაზრო ეკონომიკის პირობებში. აუცილებლად!
ჩემი ხედვაა, და მას ჩემი მეგობრებიც იზიარებენ, რომ „საზოგადოებრივი მაუწყებელი“ უნდა შეფასდეს იმით, რასაც მედიასივრცეში, საბაზრო ეკონომიკის პირობებში მიაღწევს; იმით, ამ ბაზრის რა წილს დაიკავებს. მართალია, ის ამის მიხედვით არ იღებს შემოსავალს, მაგრამ შეფასების ინდიკატორი უნდა იყოს ეს. და სხვა ინდიკატორი მე არ ვიცი. ჩვენი გეგმის საფუძველი არის ეს.
ჩვენ გვინდა, რომ „საზოგადოებრივი მაუწყებელი“ იყოს კონკურენტუნარიანი და კონკურენციაში მონაწილე. კონკურენციაში უნდა შევიდეთ - რეიტინგით, პლუს ხარისხი.
ცხადია, რეიტინგი არ უნდა მიიღწეოდეს იმ ხერხებით, რაც არ შეესაბამება საზოგადოების ინტერესებს, ვგულისხმობ ზომაზე მეტ სიყვითლეს.
ჩვენ სამეურვეო საბჭოსაც ვუთხარით და მთელ საზოგადოებასაც ვეუბნებით, რომ ამ ინდიკატორებს შეიძლება დაემატოს სხვა რამეც, ოღონდ იმ შემთხვევაში, თუ რეიტინგი არსებობს. თუ არ არის რეიტინგი, ანუ არ გყავს მაყურებელი, შესაბამისად, ვერ ასრულებ ფუნქციას. კანონში წერია, რომ „მაუწყებელი“ უნდა ფარავდეს ტერიტორიის მინიმუმ 90%-ს. რატომ თქვა ეს კანონმდებელმა? იმიტომ, რომ ხელმისაწვდომი იყოს და ადამიანები უყურებდნენ. თუ რეიტინგი გაქვს 1,85, გამოდის, ეს ფუნქცია არ სრულდება.
რა გაქვთ აღებული ნიშნულად?
ჩვენი ხედვით, რაც ევროპულ გამოცდილებას ეფუძნება, ეს არის ბაზრის მინიმუმ 15 %. ვფიქრობთ, რომ თუ გეგმის განხორციელება დაიწყო დროულად, 2019 წლისთვის სავსებით შესაძლებელია ბაზრის ამ წილის დაკავება.
ცხადია, თითოეულ გადაცემას შეიძლება ჰქონდეს უფრო მაღალი, ან უფრო დაბალი რეიტინგი, მაგრამ ეს ნიშნავს შეთანხმებას პრინციპზე, რომ ყოველი გადაცემა ამ ჭრილში იქნება განხილული. რაღაც რეიტინგის ქვევით, გადაცემა, მიუხედავად ვის როგორ მიაჩნია საჭიროდ და რამდენი მომხრე ჰყავს (თუმცა ესეც პირობითი ცნებაა. შესაძლოა ვიღაც ეფექტს ახდენდეს, რომ მას ბევრი მომხრე ჰყავს, ვთქვათ, სოციალურ ქსელში 10 კაცი რომ გალანძღავს მენეჯმენტს, შეიძლება იფიქროთ, რომ რომელიმე კონკრეტულ გადაცემას ბევრი მომხრე ჰყავს, და ასევე ვიღაც შეიძლება საერთოდ არ იღებდეს ხმას და რეიტინგი მეტი ჰქონდეს), დაიხურება.
გაქვთ თუ არა უკვე წარმოდგენილი, რა შეიძლება იყოს ქვედა ზღვარი?
შეთანხმების საგანია. შეიძლება იყოს 2%, 4%, 5%, აქ მთავარი პრინციპზე შეთანხმებაა - თუ რაღაც ნიშნულზე ქვემოთ ხარ, ეს გადაცემა არ უნდა გადიოდეს ეთერში. რაღაც რეიტინგზე ქვევით, გადაცემის ხარისხზე არ უნდა ვილაპარაკოთ. თუ ტელევიზიის რეიტინგი დაეცა რაღაც ნიშნულს ქვევით, უნდა დადგეს მენეჯმენტის პასუხისმგებლობის საკითხი.
სხვაგანაც ასე ხდება. აბა რატომ ქირაობენ მენეჯმენტს, ვთქვათ, BBC-ზე? მათ ეუბნებიან, რომ გვაქვს 22% და გვინდა 24%. წარმოიდგინეთ, 22%-იდან რომ ჩამოვიდეს 1,5%-ზე, და მენეჯერმა თქვას, რომ ძალიან საჭირო გადაცემებს აკეთებს და მერე რა, რომ რეიტინგი 1,5% მაქვს, ვინ დააცლის აქამდე? ეტყვიან: ხომ არ გადაირიე, ჩვენ გადასახადის გადამხდელის ფულს გაძლევთ.
2019 წლისთვის, თუ ეს გეგმა განხორციელდა, „მაუწყებელი“ უკვე მზად იქნება იმისთვის, რომ შევიდეს ბაზარზე. თუ ეს ასე არ მოხდა, ე.ი. ჩვენ არ გვეყო ინტელექტი, შესაძლებლობა, ან რაღაც სხვა მიზეზით ეს ვერ შევძელით, მაშინ მე გადავდგები. 14,9%-ზეც გადავდგები. თუმცა თუ იქნება 15% და მეტი, რაც ბევრს დღეს ფანტაზია ჰგონია, მე მაინც გადავდგები, და ჩავთვლი, რომ ჩემი მისია შევასრულე. და გადავულოცავ ადამიანს, რომელსაც საზოგადოება მონახავს, და რომელსაც ამ ტიპის პრობლემები არ ექნება.
მე რომ სკამს ვებღაუჭებოდე, ახლა ძალიან კომფორტული მდგომარეობაში ვიქნებოდი. ეს 102 გადაცემა ეთერშია, აღმოჩნდა, რომ ბევრი ძალიან კმაყოფილია მათით. რომ სრულიად საქართველო შეყვარებულია „პირველ“ და „მეორე არხზე“ და ამის გარეშე ცხოვრება არ შეუძლია. ამოვიღებ ამ შეფასებებს, ვიტყვი, თურმე ძალიან მოგწონთ, და ვიყოთ ასე-მეთქი. მაგრამ ჩვენ ეს მდგომარეობა არ გვხიბლავს, არ მოგვწონს 1,85%. მიგვაჩნია, რომ ეს კატასტროფაა.
დავუბრუნდეთ კონკრეტიკას. თქვენ საუბრობთ კრიტერიუმებზე, ფილტრზე, რომლის გავლის შემდეგ, შესაძლოა გაჩერდეს არა 101, არამედ x რაოდენობა გადაცემებისა. ეს თქვენი თავდაპირველი გეგმის სახეცვლილი ვარიანტია?
არა, ჩვენ გვაქვს ძალიან მწყობრი ხედვა. და ერთი წამით მასში ცვლილება არ შეგვაქვს.
ანუ თქვენი გეგმა ისევ ძალაშია…
ჩვენ სხვა გეგმა არ გვაქვს.
აბა, რა ფილტრზე ვსაუბრობთ?
თავიდანვე ეს ყველაფერი ერთად იყო. არაფერი ჩვენს გეგმაში არ შეცვლილა.
102 გადაცემა ჩვენ გავყავით ორ ნაწილად. ერთი ნაწილია საინფორმაციო უზრუნველყოფა, ნიუსრუმი, პირობითად რომ ვთქვათ; დანარჩენი - სამეცნიერო, გასართობი, სოციალური და ა.შ. ჩვენ ვთქვით, რომ ჩვენი ძირითადი ფუნქცია და კანონით განსაზღვრული ვალდებულება არის მოსახლეობის ინფორმირება. ამიტომ ეჭვის ქვეშ ვერ დადგება, უნდა არსებობდეს თუ არა „მოამბე“. ამიტომაც ვამბობთ - ნიუსრუმი რჩება, მაგრამ დაიწყება მისი განახლება.
მაგრამ დანარჩენი 101 გადაცემიდან რომელი უნდა დარჩეს, ეს უნდა გადაწყვიტოს კრიტერიუმებმა. თავის მხრივ, ნიუსრუმში უნდა იმუშაოს შიდაკრიტერიუმებმა. ამ კრიტერიუმებში აუცილებელ შემადგენელ კომპონენტად ვხედავთ რეიტინგს.
რამდენს?
ეს უნდა გადაწყდეს. რეალობიდან უნდა გამოვიდეთ. და ამ გადაცემების რაოდენობა 101-ს რომ არ უნდა აღწევდეს, ეს ცხადია. ჩვენ ვთქვით, რომ 101 გადაცემის შეჩერება ზოგავს 15 მილიონს, რამდენი გადაცემაც გაივლის ფილტრს, მისი ღირებულება გამოაკლდება ამ თანხას და დარჩება 15 – X მილიონი. 2019 წლის შემდეგ უფრო მეტი ფული დარჩება გადაცემებისთვის, რადგან ტექნიკური გადაიარაღება დასრულებული იქნება.
როდესაც გადაცემები გაივლის კრიტერიუმებს, მერე გეტყვით, როგორ დაკორექტირდება გეგმა დროისა და მოცულობის კუთხით. თუ, თეორიულად რომ ვთქვათ, 101 გადაცემიდან 100-ს დავტოვებთ, ცხადია, გეგმა განუხორციელებელი დარჩება.
კრიტერიუმად უნდა ავიღოთ ფინანსური მდგენელიც. შენ თუ 2%-ის დასაწერად მილიონს დახარჯავ, არაფერი გამოვა.
ვფიქრობ, რომ ეს უნდა იყოს ტელევიზია ყველასთვის, საოჯახო არხი. მეორე ხედვა ამბობს, რომ არა, ეს უნდა იყოს მცირე სეგმენტზე მიმართული ტელევიზია.
თქვენ საუბრობთ კრიტერიუმების საჭიროებაზე, რომლის მიხედვითაც უნდა გაირკვეს, რომელი გადაცემა დარჩება, რომელი გაიცხრილება; ვამბობთ, რომ ეს კრიტერიუმები ჯერ არ არსებობს. თუმცა, როდესაც ბოლოს გადაცემა „რეალურ სივრცეში“ იყავით სტუმრად, ნინო ზაუტაშვილმა თქვა, რომ თქვენ მასთან გქონიათ შეთავაზება, რაც გულისხმობდა მისი და მისი გუნდის საინფორმაციო ბლოკში ინტერგრირებას. ამ შემთხვევაში რა კრიტერიუმებით იხელმძღვანელეთ?
ნინო ზაუტაშვილის გადაცემა იყო მედიაწარმოების ბლოკში. მე ვუთხარი მას და მის გუნდს, რომ ეს გადაცემა უნდა ყოფილიყო სოციალურ-პოლიტიკური გადაცემების ბლოკში. და რადგან ნიუსრუმის მუშაობის გაგრძელება ეჭვქვეშ არ იდგა, ამასთან, რადგან სურდათ რეგიონებთან წვდომა და ჩვენ კი გვსურდა რეგიონული ოფისების გამართვა, ამ კუთხითაც ვთავაზობდით მონაწილეობას, რომ საინფორმაციო ბლოკი კიდევ უფრო გაძლიერებულიყო, იმიტომ, რომ ეს არის მათი სპეციფიკა. შეფასების საჭიროება მასთან მიმართებაშიც რჩებოდა. მას აინტერესებდა, დარჩებოდა თუ არა გადაცემა „რეალური სივრცის“ სახელით. მე კი ვუპასუხე, რომ არ ვიყავი მზად ამ კითხვაზე პასუხის გასაცემად. სულ ეს იყო და ამ საუბრით დავშორდით.
თქვენ, მენეჯმენტს, არ შეგეძლოთ თქვენს თავზე აგეღოთ, გამოგერჩიათ რამდენიმე კარგი გადაცემა, მაგალითად, თუნდაც „რადიო თავისუფლებასთან“ ერთად წარმოებული პროექტები, ვგულისხმობ „ინტერვიუს“ და „წითელ ზონას“, რადგან ჯერ ერთი „მაუწყებელს“ განსაკუთრებულ ხარჯად არ აწევს, და ასევე არსებოს საზოგადოებრივი კონსენსუსი, რომ ეს გადაცემები არის მაღალი ხარისხის? რატომ მიაყოლეთ დანარჩენ გადაცემებს?
ჩემი ხედვა პრინციპულად განსხვავებულია. თქვენ უშვებთ, რომ შესაძლებელია ერთმა ან ორმა ადამიანმა გადაწყვიტოს, რომ ესა თუ ის გადაცემა დარჩეს, რადგან მის ხარისხზე არსებობს კონსენსუსი. მე ვამბობ, რომ ეს იყოს სრულიად თვლადი პროცესი. რას ნიშნავს საზოგადოებრივი კონსენსუსი? ეს თუ თვლად კრიტერიუმებში არ გამოიხატა, აღმოჩნდება, რომ თქვენ მოგწონთ რაღაც გადაცემა და ვიღაცას - არა. თქვენ მიგაჩნიათ, რომ ამ გადაცემებზეა კონსენსუსი, მე კი გეუბნებით, რომ მათგან სრულიად განსხვავებული ტიპის გადაცემებზე ამ თვეში მაქვს უამრავი წინადადება, რომ მაინცდამაინც ის უნდა დარჩეს. არა! - ეს უნდა გამოიხატოს თვლად კრიტერიუმებში.
მიმაჩნია, რომ არ ვარ უგემოვნო და ამ სფეროში კომპეტენცია მაქვს, მაგრამ რაღაც უფრო მყარს უნდა ვეყრდნობოდეთ.
შეხვედრისას მომიყვნენ ერთ ფაქტის შესახებ, რომ ფილმი, რომელიც წარმოებულია „მაუწყებელში“ და აქ გავიდა, ჰქონდა 0,2 რეიტინგი, ხოლო როდესაც იგივე ფილმი „რუსთავი 2-ზე“ გავიდა - მისი რეიტინგი იყო 27. აქ არის ბევრი კარგი გადაცემა, რომელიც ევროპულ ტელევიზიებსაც დაამშვენებდა, მაგრამ აქვთ ის რეიტინგი, რომელიც აქვთ, რადგან ამ ტელევიზიაში გადის. იქნებ მე მინდა სალომე ასათიანის გადაცემა გადიოდეს არხზე, რომელსაც მინიმუმ 15%-იანი რეიტინგი აქვს? ესაა ჩემი ამოცანა.
რა თქმა უნდა, შეგვეძლო დავმსხდარიყავით, მე, ია ანთაძე, თიკო ბერძენიშვილი და გემოვნებით შეგვერჩია გადაცემები, მაგრამ წარმოიდგინეთ, რომ ფეხბურთს უყურებთ: ხელზე მოხვდა? - პენალტია; გოლი გავიდა? - უნდა ჩაითვალოს. როდესაც ფეხბურთი დაიწყება ვინმე კი არ შეაფასებს, ვინ მოიგო, არამედ დაითვლება გოლები.
აქ ისმის შეკითხვა, რამდენად ღია და გამჭვირვალე იქნება ის წესები, რომლის მიხედვითაც გოლები ჩაითვლება ან არ ჩაითვლება?
ეს იქნება აბსულუტურად მკაფიო. ეს იქნება რეიტინგი, დანახარჯი, ხარისხი...
ეს იქნება ისეთი მკაფიო, რომ არ ექნება მნიშვნელობა ვინ იჯდება კომისიაში?
რაოდენობრივ კრიტერიუმებზე ვსაუბრობთ.
რაოდენობრივად იზომება რეიტინგი, დანახარჯი, მაგრამ როგორ გაზომავთ რაოდენობრივი კრიტერიუმით ხარისხს?
ამას განსაზღვრავს ბორდი. ეს მისი ფუნქციაა.
ანუ ეს კომისია იქნება ბორდი?
ერთ-ერთი. შეუძლია კიდევ ვინმეს დაუძახოს და შეაფასოს, ვთქვათ, იკითხოს, რომ რეიტინგი კი გაქვს მაღალი, მაგრამ რის ხარჯზე? თუმცა თუ რეიტინგი არ გაქვს საერთოდ, მაშინ ხარისხის საკითხი საერთოდ არ უნდა დადგეს.
მაყურებელს უნდა შეეძლოს თქმა, რომ კი გაქვს რეიტინგი, მაგრამ თუ ეს ზედმეტი სიყვითლით, იმგვარი ხერხებითაა მიღწეული, რასაც სხვა ტელევიზიებში ნახავთ, ეს არ გვინდა. მაგრამ იმაზე არ უნდა იყოს საუბარი, რომ რეიტინგი კი არ აქვს, მაგრამ ძალიან კარგი გადაცემაა. როგორც ახლა გველაპარაკებიან.
თქვენ ხშირად აპელირებთ საზოგადოებრივი დისკუსიის საჭიროებით, ამბობთ, რომ ამ საკითხების განხილვაში საზოგადოება უნდა იყოს ჩართული და მხოლოდ საზოგადოებრივი კონსენსუსით უნდა მივიდეთ გადაწყვეტილებებამდე, საზოგადოება არც მხოლოდ ბორდია, არც ის ნჯოები, რომელსაც ახლა ხვდებოდით, და არც ის ექსპერტები, სხვადასხვა ტოკშოუებში რომ იწვევენ. როგორ, რა ფორმით უნდა მიიღოს მონაწილეობა ამ დისკუსიაში ვთვქვათ, ჩემმა მეზობელმა მანანამ?
ამ გადაწყვეტილების მიმღები არის სამეურვეო საბჭო. გარდა იმისა, რომ ის შეხვდება არასამთავრობო ორგანიზაციებს, ის არის სენსიტიურიც, პროცესებში მონაწილეობას მიიღებენ სოციალური ქსელებით. თქვენი მეზობელი მანანაც ამგვარად იქონიებს გავლენას. საბჭო მიიღებს იმგვარ გადაწყვეტილებას, როგორი საზოგადოებრივი დაკვეთის შეგრძნებაც ექნება.
ჩვენ მოვახერხეთ, რომ საზოგადოება დღეს ძალიან აქტიურადაა ჩართული „მაუწყებლის“ გარშემო განვითარებულ მოვლენებში.
თქვენ საუბრობთ ბოლო ათ წელიწადში დახარჯულ 410 მილიონზე, რომელმაც შედეგი არ მოიტანა. ამ ათი წლიდან ბოლო წელს მენეჯმენტში იყვნენ ადამიანები, ანუ ისინი, ვისაც ასევე პასუხისმგებლობა ეკისრება თითოეული თეთრის განკარგვაზე. უცნაურად არ ჟღერს, რომ მენეჯერმა, რომელიც შესაძლოა პასუხისმგებელი იყოს იმ ტექნიკურ კოლაფსზე, რომელზეც თქვენ საუბრობთ, ამ კოლაფსის თავიდან ასარიდებელ რეორგანიზაციაზეც უნდა იმუშაოს?
მათ აქვთ ის პასუხისმგებლობა, რაც აქვთ. ჯერ ის მითხარით - სად დაისვა აქტიურად კითხვები იმ პასუხისმგებლობაზე, რაც ამ წლების განმავლობაში უნდა დასმულიყო? ეს ერთი, მაგრამ, მოდი, გავყვეთ ამ 410 მილიონის ამბავს. საინტერესოა.
ეს ფული დაიხარჯა იმ პრინციპით, რომელზეც ახლა მეუბნებიან, რომ არ უნდა შევცვალო. ვინაიდან არ არსებობდა აზრი, როგორი უნდა ყოფილიყო „მაუწყებელი“, არ არსებობდა კრიტერიუმი. ყველა დირექტორი, ყველა ბორდი ამ ფულს ხარჯავდა ისე, როგორც მას მიაჩნდა სწორად. აქ რაღაც გადაცემები ფინანსდებოდა მილიონებით, დოლარებში, და მათ გვერდით ადამიანებს ჰქონდათ არანორმალურად დაბალი ხელფასები. მენეჯმენტი გიპასუხებთ, რომ მათ ჩათვალეს, რომ ეს ძალიან მნიშვნელოვანი პროექტი იყო, რომ ძალიან მნიშვნელოვანი ადამიანები მუშაობდნენ. აბა რა, მათი ღირებულება ასეთია. მაშინ რომ იმ პრინციპს ემუშავა, რაზეც მე ვსაუბრობ, ვიკითხავდით - აბა, რა ეფექტი მოიტანა? იცი რას გიპასუხებენ? - ბევრს ილაპარაკებენ. მაგრამ არც რეიტინგი მოუტანია არც არავითარი მნიშვნელობა ჰქონია და არც საქმე გაკეთებულა.
რაც შეეხება პასუხისმგებლობას, თვითონ თინათინიც (ბერძენიშვილი) და გიორგიც (გვიმრაძე) ამბობენ, რომ სრულად იზიარებენ პასუხისმგებლობას. მაგრამ მიაქციეთ ყურადღება – 2015 წელს „მაუწყებელმა“ ბოლო ვალი გაისტუმრა. ამ გუნდს ძალიან კარგად ჰქონდა ნამუშევარი, მაგალითად, დამუშავებულია ნიუსრუმის პროექტი, რომელიც ერთ-ერთი ყველაზე თანამდროვე პროექტია საქართველოში; დამუშავებულია მთელი კვლევებით, როგორ უნდა შედგებოდეს ბადე და ა.შ. ეს გუნდი მზად იყო და საუბრობდა ამგვარი ტიპის რეფორმაზე, უშუალოდ თვითონ გადაწყვეტილებას არ იღებდნენ. მეტიც, მე ვესაუბრე წინა დირექტორს, და მან თქვა, რომ ისიც ამგვარად უყურებს საკითხს, თუმცა ჩემთვის მტკივნეული იქნებოდა და ამიტომაც წავედიო. ეს რეფორმა მიდიოდა, თუმცა ნელა. ეს ის წყალქვეშა ნავი იყო, რომელსაც უნდა ამოეყვინთა. მეტიც, წლევანდელი ბიუჯეტით, ყველა გადაცემა უნდა შეჩერებულიყო 17 ივლისს და დაწყებულიყო მსჯელობა - რა დარჩენილიყო. ანუ მე მთლიანად სიახლე კი არ შემოვიტანე, უბრალოდ მეტი ენერგია შევიტანე პროცესში. კონკრეტიზაცია მოვახდინეთ. ამიტომაც ბუნებრივად მოხდა ჩვენი ერთ გუნდად შერწყმა. მათ ბევრი რამ ბოლომდე ვერ მიიყვანეს, მაგრამ ბევრი კარგიც გააკეთეს.
რეფორმა, კარგი ტექნიკა, შენობა, უკეთესი პირობები საჭიროა… მაგრამ სად არის გარანტია, რომ თქვენი გეგმის განხორციელების შემთხვევაში, როდესაც 2018 წლიდან ბადეში ახალი გადაცემები ჩაეშვება, უკეთეს „მაუწყებელს“ მივიღებთ?
თუ ეს რეფორმა განხორციელდა, ეს ნიშნავს რომ აქ შემოვა მყარი კრიტერიუმები - რას ნიშნავს კარგი გადაცემა, თქვენ როცა 4 წლის შემდეგ ინტერვიუზე მოხვალთ, ან თქვენ იქნებით დირექტორი და თქვენთან მოვლენ, ჟურნალისტი პირდაპირ გკითხავთ, რატომ ვერ აკმაყოფილებთ ამ, ამ და ამ კრიტერიუმს? იმდენად მკაფიო და ნათელი იქნება ისინი.
ეს იმთავითვე გამორიცხავს, რომ აქ რაიმე ისეთი გადაცემა შემოვიდეს, რომელიც არ იქნება კონკურენტუნარიანი. თუ ჩვენ რეიტინგის ამ ნიშნულზე დავრჩით, გინდ კარგი გადაცემები გვქონია და გინდ ცუდი, თუ ჩვენ ვსაუბრობთ, რომ უნდა დავდოთ 15%-იანი რეიტინგი, ამას პულტის ეპოქაში რანაირად შევძლებთ, თუ ცუდი გადაცემები ჩავუშვით, თუ საზოგადოების მოთხოვნებს არ ვუპასუხეთ?
როდესაც თქვენ საუბრობთ იმაზე, რომ რეიტინგი მნიშვნელოვანი ინდიკატორია გადაცემის შესაფასებლად, მიჩნდება კითხვა, თქვენ რამ შეგიშალათ ხელი, რომ როდესაც გადაცემა „20/30-ს“ აკეთებდით, შეგექმნათ რეიტინგული გადაცემა? ტექნიკურ მატერიალური ბაზა ალბათ მაღალი დონის გქონდათ.
არ იყო მაღალრეიტინგული გადაცემა, მაგრამ ობიექტურად ვისაუბროთ. მე ორ ტელევიზიაში მუშაობის გამოცდილება მაქვს. როცა „მეცხრე არხიდან“ წამოვედი, და „მეცხრე არხზე“ მე 6 თვე ვმუშაობდი დირექტორის მოადგილედ, ეს არხი რეიტინგით იყო თბილისში პირველი და რეგიონში - მეორე. გარდა ამისა, მიმყავდა გადაცემა რომელზეც ამბობდნენ, რომ არ იყო ცუდი.
რაც შეეხება „20/30-ს“ ეს იყო ძალიან არატიპიური პროდუქტი „ჯიდიესისთვის“. ეს ტელევიზია სხვა ასაკობრივ კატეგორიაზე იყოგათვლილი. ამასთან მას ჰქონდა არა სრულფასოვანი საინფორმაციო გამოშვება, არამედ ერთი გადაცემა. მოდი თუ გნებავთ შევადაროთ ამ ერთი კონკრეტული გადაცემის რეიტინგი, რაც მე არ მიხარია სიმართლე გითხრათ, და „პირველი არხის“ რეიტინგი. მას ჰქონდა უფრო მაღალი, თუმცა იმის გამო, რომ საინფორმაციო არხი არ იყო, არ ჰქონდა განვითარების საშუალება.
ბოლოსკენ, „20/30-მა“ დაიწყო სააგენტოს კეთება. მოდი შევაფასოთ, როგორი სააგენტოა. შეაფასეთ არა სუბიექტურად, არამედ ნახვებით - ის ერთ-ერთი პოპულარული საინფორმაციო სააგენტო გახდა.
„მაუწყებელის“ აღმასრულებელმა საბჭომ გაავრცელა განცხადება, სადაც აქციის მონაწილეების შენობაში შესვლა შეფასდა, როგორც ჟურნალისტურ საქმიანობაში ხელის შეშლა, და რომ ძალადობრივ ქმედებაზე პასუხისმგებლობა ეკისრებათ აქციის ორგანიზატორებსა და მონაწილეებს. ჟურნალისტურ საქმიანობაში ხელის შეშლა არის სისხლის სამართლის დანაშაული. ამით შესაბამის სტრუქტურებს ამ აქტივისტების დაჭერისკენ მოუწოდებთ?
ეს რომ გვდომოდა, ხომ დავწერდით? ჟურნალისტურ საქმიანობაში ხელის შეშლა არსებობს სხვადასხვა ხარისხის. ჩვენ არ გვითქვამს, რომ ისეთი ხელის შეშლა იყო, რომ გავჩერდით და დავიღუპეთ. ჩვენ ვთქვით, რომ ეს იყო ცუდი პრეცენდენტი. და ამ შემოჭრაზე პასუხისმგებელ პირებს სიტუაცია ხელიდან გაექცათ. ჩვენ დადებითად ვუყურებთ იმ ამბავს, რომ გარეთ მანიფესტაციები უნდა იმართებოდეს, მაგრამ გავაფრთხილეთ ისინი, რომ, მეგობრებო, ეს საქმე - ტელევიზიაში შეჭრა - არ შეგიყვარდეთ, რომ მერე სხვა დროს ამ ან სხვა ტელევიზიაში შეჭრისას უფრო მეტად არ გაგექცეთ ხელიდან ვითარების კონტროლი და გამოუსწორებელი ზიანი არ მიაყენოთ არც ტელევიზიას და არც თქვენს თავებს. სულ ეს იყო.
ჩვენ არ გვიჩივლია, ნუ მიაქცევთ ამას ყურადღებას. მე მახსოვს, რომ ამგვარი მომენტები ზოგიერთმა ტელევიზიამ გამოიყენა. ჩვენ ეს არ გვიქნია.
ეს იყო სისხლის სამართლის კონკრეტული მუხლის დასახელება, და ამ დასახელებას ლოგიკურად უნდა მოჰყვეს რეაგირება…
ხელის შეშლის სხვადასხვა ხარისხი არსებობს - ხელს რომ მკრავთ, ესეც დანაშაულია და ჩაქუჩს თუ ჩამარტყამთ, ეგეც. აქ არ მომხდარა მტვრევა და რბევა, აქ მოხდა უკანონო შემოჭრა.
იმ პრეტენზიების ნაწილი, რომელიც თქვენ მიერ შემოთავაზებულ რეფორმას მოჰყვა, მიემართება არა მხოლოდ იმას, რას ლაპარაკობთ თქვენ, არამედ უშუალოდ თქვენს პერსონას, თქვენს აფილირებას ბიძინა ივანიშვილთან. ამ ინტერვიუმდე ვკითხულობდი თქვენს ცნობილ ბლოგს, რომელიც, ძალიან კარგად გამოხატავს თქვენს განწყობას მისი პერსონის მიმართ...
მე „ქართული ოცნების“ წევრი არ ვყოფილვარ. როდესაც ჩემს მიკერძოებულობაზე მიუთითებენ, უფრო მხედველობაში აქვთ „მეცხრე არხი“, და სრულიად სამართლიანად მიაჩნიათ, რომ ის პრივილეგიები, რაც დაკარგა ბევრმა ადამიანმა, ამაში თავისი როლი ამ არხმაც ითამაშა. დიახ, ეს ასეა, და ამ ადამიანებს აქვთ წყენა და ბოღმა „მეცხრე არხისადმი“ და მათდამი, ვინც „მეცხრე არხს“ აკეთებდა.
„მეცხრე არხმა“ თავისი წვლილი შეიტანა იმ საქმეში, რასაც ქვეყნის ავტორიტარული მართველობისგან გათავისუფლება ჰქვია.
დღეს „საზოგადოებრივ მაუწყებელზე“ რომ ის ამბავია, რა ამბავიც არის, და დღეს, თქვენ, ზურაბ ვარდიაშვილი, იმ კითხვებს რომ მისვამთ, რასაც მისვამთ, გარწმუნებთ ეს ასე არ იქნებოდა იმ რეჟიმის პირობებში. ეს სივრცე არ იქნებოდა.
„მეცხრე არხიდან“ წამოსვლის შემდეგ დაახლოებით ერთი წელიწადი „ჯიდიესზე“ ვმუშაობდი.
ახლა რაც შეეხება ბიძინა ივანიშვილთან ჩემს ურთიერთობას: ეს არის კარგი ურთიერთობა; ეს არ ნიშნავს, რომ ყოველდღე ნარდს ვთამაშობთ, ხანდახან გადის ხუთი თქვე და ჩვენ ერთმანეთს არ ვხდებით.
მე მაქვს ჩემი შეხედულებები. მიმაჩნია, რომ მისი განსაკუთრებული წვლილი დევს იმაში, რომ ქვეყანა დღეს არის ისეთი, როგორიც არის. რა, იდეალურია და რძე მოსჩქეფს? არა, ჩვენ ბევრი ობიექტური და სუბიექტური პრობლემა გვაქვს, მაგრამ ჩვენ გამოვედით უმძიმესი კრიზისიდან და ეს დიდწილად მისი დამსახურებაა.
მე ვარ ჩემს მშობლებთან აფილირებული, და ჩემს შეხედულებებთან აფილირებული. ყველა პროცესში ვიყავი ჩართული, რაც ჩემს ქვეყანაში მიმდინარეობდა. დაწყებული 14 აპრილიდან, როცა თქვენ დაბადებულიც არ იყავით. ჩემი მინუსი შესაძლოა ის არის რომ მე არასდროს ვიყავი ამ გაგებით „შუაშისტი”. მე ყოველთვის რაღაც მხარეს ვიჭერდი. მე პროცესებს გვერდიდან არ ვუყურებდი: ყოველთვის ვიყავი სადღაც. უფრო მეტიც, მე მაინტერესებს, არსებობს თუ არა ადამიანი, ვინც მთელი ეს პროცესები გაიარა და ყველაფრის მიმართ ნეიტრალური დარჩა. მე გაცილებით მეტ საერთო ვპოულობ მოწინააღმდეგეებთან, ვიდრე ასეთ „ნეიტრალურ” ხალხთან.
მე ვეტერანი ვარ, ომში ვიყავი და პირველი ჟურნალისტი ვარ ლუბა ელიაშვილთან ერთად, ვინც შუამავლის გარეშე გადავიდა და ნაომარ ხალხს დაელაპარაკა. მე მათთან არ მიჭირს საერთო ენის გამონახვა, რადგან მათაც პოზიცია აქვთ. უპოზიციო ადამიანებთან შინაგან და ემოციურ კონტაქტს ვერ ვამყარებ.
„შუაშისტობა” უპოზიციობას გულისხმობს?
დავაზუსტოთ, რას ვგულისხმობთ შუაშისტობაში. გააჩნია რის შუაში ხარ. როცა ამბობ, რომ ორი განსხვავებული იდეოლოგიის შუაში დგები, იქ თვითონ არაა ადგილი, თუ ორი განსხვავებული პოზიციის მქონე ეძებს საერთო ენას და შენ ცდილობ მათ დაახლოებას, შეკვრას, ეს სწორია. მაგრამ თუ შენ დემოკრატიასა და ავტორიტარიზმს შორის შუაში დგახარ, ეს არ ვიცი, რა არის.
„შუაშისტებს“ უწოდებენ ადამიანებს, რომლებსაც პოლარიზებულ პოლიტიკურ ველში არც ერთი მხარე მოსწონთ და არც მეორე.
ამიტომაც დავაზუსტე, რასაც ვგულისხმობდი. სახარებაში წერია, ერიდეთ ადამიანებს, რომლებიც არიან „არცა გრილ, და არცა თბილ“.
ვიყავი ხელისუფლებაშიც. და წამოვედი მაშინ, როდესაც იქ დიდი სიხარულით შერბოდნენ. და ეს წამოსვლა იყო რთული.
2008 წელს რომ არჩევნები ჩატარდა, რომელშიც მიხეილ სააკაშვილმა გაიმარჯვა, ყველა იმეორებს, რომ მან მხოლოდ თბილისში წააგო. არა, მან კიდევ წააგო მცხეთა-მთიანეთში, იმიტომ, რომ ერთმა გუნდმა, რომლის ნაწილიც მე ვიყავი, ყველაფერი გააკეთა, რომ არჩევნები სამართლიანი ყოფილიყო. ყაზბეგში 25% აიღო. ჩემი ვერატანა აქედან იწყება.
მე გამოვიტანე ამბავი, როცა ჩატადებოდა თათბირი და ვნახე, რომ სისტემური დანაშაული ხდებოდა.
ბიძინა ივანიშვილთან ურთიერთობა ჩემთვის არის ძალიან მნიშვნელოვანი, ისევე როგორც ყველა ადამიანთან, ვინც ჩემთვის მნიშვნელოვანია.
არ ვიცი, ამ ურთიერთობას ზუსტად რა დავარქვა, მაგრამ ის ჩემი საქმიანობის მხოლოდ ხელის შემწყობი იქნება და არა ხელისშემშლელი. არ მახსენდება არცერთი შემთხვევა წამლად, რომ ივანიშვილი „ჯიდიესის“ საქმიანობაში ჩარეულიყო.
არაფორმალური მმართველი ახსენეთ, ეს ტერმინი არის სისულელე…
არაფორმალურ მართვაში იგულისხმება ის, რომ ამ ადამიანს არ უჭირავს არცერთი ფორმალური თანამდებობა, მაგრამ მაინც უდიდესი გავლენა აქვთ ხელისუფლებაზე...
განსაზღვრებაზე არ ვამბობ. თქვენ ვერ დამისახელებთ "არაფორმალური მმართველობის" მაგალითს, მსოფლიო პოლიტიკის ისტორია არის ბრძოლა ფორმალური მმართველობისთვის. სწორედ ამისთვის იბრძვის ყველა. ან გინდა პოლიტიკაში ყოფნა, ან არ გინდა. მე არ ვიცი, რაში გამოიხატება ივანიშვილის არაფორმალური მმართველობა…
თქვენ ფიქრობთ, რომ ის არ იღებს ქვეყნისთვის უმნიშვნელოვანეს გადაწყვეტილებებს, მაგალითად, მთავრობის მეთაურის ცვლილებში, არ არის ჩართული? ასე გჯერათ?
მე არამარტო არ გამოვრიცხავ, არამედ მაქვს გონივრული ეჭვი, რომ მას სხვადასხვა დროს ეკითხებიან ჭკუას.
თვითონაც ასე ახასიათებს საკუთარ როლს.
მე ეს სრულიად ბუნებრივი მგონია, ისიც მგონია, რომ პრემიერ-მინისტრები თუ მინისტრები მხოლოდ ბიძინას კი არ ეკითხებიან ჭკუას, არამედ ბევრ სხვასაც. თქვენც ალბათ ბევრ ვინმეს ეკითხებით ჭკუას და ეს არის ნორმალური.
„ჭკუის კითხვა” გულისხმობს შესაძლებლობას, რომ შემდეგ, "რჩევისგან" განსხვავებული გადაწყვეტილებები მიიღო…
და როგორ უნდა მოახდინოს გავლენა? ჯარი ჰყავს საიდუმლო? რამით აშინებს? კომპრომატები აქვს? მე გეტყვით მაგალითს, როდესაც ერთი ადამიანი მართავს არა თუ არაფორმალურად, არამედ პრაქტიკულ-ფორმალურად ერთ პარტიას თუ ორ ნაწილად გაყოფილ პარტიას, ეს მე არ ვიცი. ამას ვუსმენთ. არ ვიცი, კომპრომატით უკავია, თუ როგორ აკეთებს ამას.
თუ თავიდანვე ჩემს ერთგულ კადრს დავნიშნავ, კომპრომატია აუცილებელი?
პოლიტიკაში ვლაპარაკობთ ერთგულებაზე?
ზოგი ერთგული იქნება, ზოგი - არა, მაგალითად, პრეზიდენტი არ გამოდგა ერთგული…
ბევრი რომ არ ვილაპარაკოთ, ჩემს მაგალითზე გეტყვი, მე არცერთი წამით არ ჩამითვლია საჭიროდ, რომ ამ პროცესებში ჩამეყენებინა საქმის კურსში. ამ პროცესების დასრულების შემდეგ 15-წამიანი საუბარი გვქონდა ტელეფონზე. მხოლოდ ის მითხრა, რა მაგარ შარში მაქვს თავი გაყოფილი. ეს იყო საუბარი.
მხარდაჭერა არ გამოგიცხადათ?
რაში უნდა გამოიხატებოდეს მხარდაჭერა? მომილოცა და მითხრა, რა შარში გაყავი თავიო. მასზე მილიონი მითი ითქმება. მე გიდასტურებთ, რომ დიახ, მას აინტერესებს ხეები, მაგრამ ძალიან არ აინტერესებს პოლიტიკა. აინტერესებს ადამიანის ბუნება, გვიკამათია ლიტერატურაზეც, მაგრამ არ აინტერესებს ძალაუფლება.
ხეები რადგან ახსენეთ, ამ მარტივი მაგალითიდან ამოვიდეთ. ხეების ყიდვა და გადარგვა დანაშაული არ არის, თუმცა მე რომ გადავრგო გიგანტური ხეები სადმე, დამეხმარებიან თვითმმართველობები და სახელმწიფო სტრუქტურები? ჩემ გამო მაგისტრალს გადაკეტავენ? ამას გეკითხებით იმის საპირწონედ, როცა ამბობთ, რომ მას ხელისუფლებაზე გავლენა არ აქვს.
არ ვიცი, რა გადაიკეტა და რა გადმოიკეტა, მაგრამ რაც ამის შესახებ ვიცი ისა, რომ ამ საქმეში დასაქმებულია 400 ადამიანი. გარდა იმისა, რომ ეს ადამიანები ხელფასს იღებენ, მუშავდება ტექნოლოგიები. ეს არის ტრაგედია, რომ ხე გადაიტანა?
ტრაგედია ხის გადატანა არ არის, ეს არის ხელისუფლებაზე გავლენის მარტივი თვალსაჩინო მაგალითი.
ნებისმიერ იმ ხეს, რომელზეც თქვენ საუბრობთ, 100 ლარად მოჭრიდნენ და ჭრიან…
მოდი დავუბრუნდეთ „მაუწყებელს“. რა ბედი ელით იმ თანამშრომლებს, რომელთა გადაცემები შესაძლოა დაიხუროს, რა მექანიზმია გათვალისწინებული კომპენსაციებისთვის და ა.შ?
კანონით გათვალისწინებული პროცედურები. ჩვენ ახალს ვერაფერს შევქმნით, დამატებით რაღაცაზეც შეიძლება ფიქრი, მაგრამ ეს პროცესია. ეს პროცესი მძიმეა კი, აბა ეს რომ ამ სიმძიმესთან არ იყოს დაკავშირებული, ყველა რეფორმის ჩატარება სასიამოვნო პროცესი იქნებოდა.
ჩვენ ვამბობთ, რომ დავდებ 15%-იან რეიტინგს, თუ ვერ დავდებ, მივდივარ. ნებისმიერ შემთხვევაში მივდივარ. არ შეიძლება სწორება 3, 4, 5%-ზე. ეს საინტერესო არ არის. „საზოგადოებრივმა მაუწყებელმა“ უნდა აკეთოს კარგი პროდუქტი, რადგან ამისთვის ადამიანები ფულს იხდიან.
