საქართველოში, სადაც ყოველი მე-14 მოქალაქე C ჰეპატიტითაა ინფიცირებული, ხოლო ვირუსის მატარებელი, უკანასკნელი კვლევების მიხედვით, 200 000-მდე ადამიანია, ხელისუფლება ამ პრობლემისადმი დიდი ხნის განმავლობაში სრულიად გულგრილი იყო. სახელმწიფოს დღემდე არ გააჩნია სტრატეგია დაავადების სამკურნალოდ, არ ტარდება კვლევები ეპიდსიტუაციის რეალური სურათის დასადგენად. მიზეზი კი საბიუჯეტო თანხების სიმცირე და მკურნალობის სიძვირეა. თუმცა სფეროს ექსპერტების თქმით, ყინულმა ლღობა დაიწყო.

სასჯელაღსრულების, პრობაციისა და იურიდიული დახმარების სამინისტრომ 2013 წლის მარტში კონკურსი გამოაცხადა, რომლის მეშვეობით არჩეულ სამ ექსპერტსაც სასჯელაღსრულების დაწესებულებებში C ჰეპატიტის პრევენციაზე, დიაგნოსტიკასა და მკურნალობაზე ორიენტირებულ პროგრამა უნდა შეექმნა. უკვე ცნობილია, რომ ციხეებში აღნიშნული პროგრამის ფარგლებში, 3 000-მდე პაციენტს დიაგნოსტიკური გამოკვლევა ჩაუტარდება; 500-მდე ვირუსის მატარებელ პატიმარს კი მკურნალობის სრულ კურსს დაუფინანსებენ. თანხებს სასჯელაღსრულების სამინისტრო გამოყოფს. პარალელურად, დაიწყო შეხვედრები ჯანდაცვის სამინისტროს, დარგის ექსპერტებსა და არასამთავრობო სექტორს შორის ეროვნული პროგრამის შემუშავების თაობაზე.

„როდესაც იწერებოდა ციხის პროგრამა, იყო მოლოდინი, რომ ის ხელს შეუწყობდა გარკვეული გამოცდილების დაგროვებას და გახდებოდა დამატებითი სტიმული ჯანდაცვის სამინისტროსთვის ანალოგიური პროგრამის შემუშავებისთვის. ცხადია, ციხის პროგრამა სპეციფიკითა და მასშტაბით განსხვავდება ეროვნული პროგრამისგან, თუმცა ამ პროცესებმა მაინც მოახდინა გავლენა იმაზე, რომ პრობლემით ჯანდაცვის სამინისტროც დაინტერესდა,“- აღნიშნავს ლიბერალთან საუბრისას „ზიანის შემცირების საქართველოს ქსელის“ პროგრამების მენეჯერი პაატა საბელაშვილი.

C ჰეპატიტით ინფიცირებულთა თემის საკოორდინაციო საბჭოს წევრი, კოტე რუხაძე კი აღნიშნავს, რომ სახელმწიფოს ნება პრობლემის გადაწყვეტასთან დაკავშირებით უკვე იკვეთება. თემის წევრებისთვის მნიშვნელოვანია როგორ და რა კრიტერიუმებით დაიწყება პროგრამის შემუშავება, თუმცა უფრო მნიშვნელოვანია რომ პროცესი საერთოდ დაიწყოს.

„ყინული ძალიან სერიოზულად დაიძრა. თემა იყო აბსოლუტურად დაძინებული. წინა ხელისუფლების დროს დაბრმავებულები და დაყურებულები სირაქლემის პოზაში იყვნენ. ჯანდაცვის მინისტრთან საკმაოდ მძიმე და საქმიანი შეხვედრა გვქონდა. აბსოლუტურად ყველაფერი ითქვა როგორც არასამთავრობო სექტორისა და ექსპერტების, ასევე მინისტრის მხრიდან,“- ამბობს კოტე რუხაძე და იმედს გამოთქვამს, რომ ციხის პროგრამის შემდეგ, ქმედით ნაბიჯებს ჯანდაცვის სამინისტროც გადადგამს.

დღესდღეობით C ჰეპატიტის მკურნალობა საქართველოში „ინტერფერონისა“ და „რიბავირინის“ კომბინირებული კურსით ხდება. მკურნალობის სრული კურსის საფასური ვირუსის I და IV გენოტიპებზე 24 000 ლარამდეა, II და III გენოტიპის შემთხვევაში კი 12 000 ლარი.  პირველ შემთხვევაში განკურნების ალბათობა 30-50%-ია, ხოლო მეორე და მესამე გენოტიპის შემთხვევაში - 80%.

„გვაქვს შემდეგი სიტუაცია: მკურნალობა ძალიან ძვირია, არ არის 100%-იანი შედეგი. გარდა ამისა, აღნიშნული პრეპარატები საკმაოდ მძიმე პრეპარატებია და აქვს ბევრი გვერდითი ეფექტი. ადამიანები ხშირად წყვეტენ მკურნალობას, ვერ ახერხებენ მის ბოლომდე მიყვანას. აქედან გამომდინარე, საქართველოში ინფიცირებულების 1% თუ აქვს მკურნალობის რეალური შესაძლებლობა, 99% კი ვერ მკურნალობს,“ - აღნიშნავს კოტე რუხაძე.

პრეპარატებს, რომელიც საქართველოში C ჰეპატიტის სამკურნალოდ გამოიყენება, მხოლოდ ორი კომპანია “Merck” და “Roche” აწარმოებს. მონოპოლიური მდგომარეობა  ფარმაკომპანიებს აძლევს საშუალებას, რომ მედიკამენტების მაღალი ფასები შეინარჩუნონ. პაატა საბელაშვილის განცხადებით,  ორ ფარმაკომპანიას, რომლებიც აწარმოებენ პეგილირებულ ინტერფერონს, და ყველაზე გადაჭარბებული გათვლებით, მის შემუშავებაში 1 მილიარდი დოლარი აქვთ დახარჯული, უკვე გაყიდული აქვთ 35 მილიარდის მედიკამენტი მოგების წარმოუდგენლად მაღალი მარჟით. „ზიანის შემცირების საქართველოს ქსელის“ პროგრამების მენეჯერის თქმით, სახელმწიფოს შეუძლია მონაწილეობა მიიღოს პრეპარატების შესყიდვაში და ამისათვის მოლაპარაკებაში ჩაერთოს ფარმაკომპანიასთან.

„მეტიც, სახელმწიფოს შეუძლია მკაცრი რეგულირება გაუკეთოს ამ საკითხს ვინაიდან საქმე ადამიანების სიცოცხლეს ეხება და ნაკლებად მნიშვნელოვანია ფარმაკომპანიის მიერ მიღებული მოგება,“- აღნიშნავს საბელაშვილი, - „შედარებისათვის იგივე კომპანიები ეგვიპტეში ამ მედიკამენტს 8-10-ჯერ უფრო იაფად ყიდიან. მოგეხსენებათ, ეგვიპტე ჩვენზე მდიდარ ქვეყნებს არ მიეკუთვნება, თუმცა სახელმწიფოს კეთილმა ნებამ ძალიან დიდი ცვლილებები გამოიწვია ამ პრობლემის მოგვარებაში.“

ეგვიპტის შემთხვევა სამაგალითოდ მიაჩნიათ ჯანდაცვის გაუმჯობესების ცენტრშიც. ცენტრმა ფონდ ღია საზოგადოება - საქართველოს მხარდაჭერით, ახლახან ჩაატარა კვლევა C ჰეპატიტით დაავადებულ პაციენტებში ბიომიმსგავსებული მედიკამენდების მიმართ ინფორმირებულობის, მზაობისა და დამოკიდებულების განსასაზღვრად.

მკვლევრის ელენე აზმაიფარაშვილის თქმით, ეგვიპტე ყველაზე ნათელი მაგალითია იმისა, თუ რა შეუძლია განვითარებადმა ქვეყანამ გააკეთოს აღნიშნული პრობლემის დასაძლევად. ეგვიპტემ, სადაც მოსახლეობის თითქმის 22% C ჰეპატიტით დაავადდა, 2007 წელს სახელმწიფო პროგრამა შეიმუშავა, რომლის პრიორიტეტიც მკურნალობის ფასის შემცირება გახლდათ. მიზანს კი ადგილობრივი წარმოების ბიომიმსგავსებული მედიკამენტის შექმნით მიაღწიეს. Mina pharm-ის მიერ ბიომიმსგავსებული მედიკამენტის შექმნამ C ჰეპატიტით მკურნალობის საფასური 10-ჯერ გააიაფა.

ეგვიპტურმა მედიკამენტმა გაამძაფრა კონკურენცია ბაზარზე, რითიც დიდი ფარმაცევტული კომპანიები იძულებული გახადა დაეწიათ ფასი ძვირადღირებულ წამლებზე.

ეგვიპტური კომპანიის წარმომადგენლები საქართველოს შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტროს წარმომადგენლებსაც შეხვდნენ და პრეპარატის ქართულ ბაზარზე შემოტანის სურვილი გამოთქვეს. თუმცა საქართველოში რეგისტრაციის პირველი განაცხადი შეჩერდა.

„მედიკამენტის მიღება-არ მიღებაზე არ ყოფილა ლაპარაკი, ყველაფერს აქვს თავისი წესი და კანონი. ამ მედიკამენტს არ აქვს გავლილი მტკიცების ის ხარისხები, რომელიც მისი გამოყენების საშუალებას მოგვცემდა. მეტიც, ეგვიპტური წამალი არ არის ერთადერთი ინსტრუმენტი ფასების შესამცირებლად, არსებობს სხვა ინოვაციური მექანიზმები, რომელზეც ჩვენ დიდი ხანია ვმუშაობთ და იმედია შედეგებს მალე ვნახავთ,“- განაცხადა ამ თემაზე საუბრისას ჯანდაცვის მინისტრმა დავით სერგეენკომ.

კოტე რუხაძე განმარტავს, რომ ეგვიპტური მედიკამენტის ეფექტურობა მწარმოებელი ქვეყნის სპეციფიკიდან გამომდინარე, მხოლოდ მე-4 გენოტიპზეა დადასტურებული. აღნიშნული გენოტიპი საქართველოში თითქმის არ გვხვხდება. Mina pharm-ის წარმომადგენლებმა აღიარეს, რომ მათ ტექნიკური ხარვეზები ჰქონდათ, ამიტომაც ისინი მზად არიან საქართველოში გავრცელებულ გენოტიპებზეც დატესტონ პრეპარატი, რის შემდეგაც უკვე შესაძლებელი გახდება ქართულ რეალობაში მის ეფექტურობა-არაეფექტურობაზე საუბარი.

„არანაირი ხელოვნური ბარიერი არ არსებობდა, ამ კომპანიამ საქართველოში შემოსვლა სუფთა ტექნიკური მიზეზების გამო ვერ მოახერხა,“ - აღნიშნავს რუხაძე და დასძენს, -„მკურნალობა, რა თქმა უნდა, ყველაზე დიდი პრობლემაა, მაგრამ კომპლექსური მიდგომა თუ არ დაინერგა, შედეგი არც ისე მნიშვნელოვანი იქნება - უნდა გაძლიერედეს სხვადასხვა დაწესებულებების კონტროლი, რისი დაპირებაც უკვე მოგვცა ჯანდაცვის მინისტრმა; უნდა ჩატარდეს პრევენციული სამუშაო ახალგაზრდებში; უნდა გაფართოვდეს ზიანის შემცირების პროგრამა ნარკოდამოკიდებულებსა და სექსმუშაკებში. წინააღმდეგ შემთხვევაში შედეგები არადამაკმაყოფილებელი იქნება.“