საქართველოს ბაპტისტური ეკლესიის ისტორიიდან და ზოგადად საქართველოს რელიგიური სინამდვილიდან, ჩემი აზრით, ყველაზე მნიშვნელოვანი სწორედ ის ურთიერთობაა, რომელიც მას გააჩნდა მართლმადიდებელ ეკლესიასთან. ბაპტისტ პასტორებს უფლება ჰქონდათ სიონში ექადაგათ. ამავე ტაძარში კვირაობით ბაპტისტური გუნდიც გალობდა. შექმნილი იყო ასევე თეოლოგიური კომისია, რომელშიც 5-5 წევრი იყო წარმოდგენილი ორივე მხრიდან. მოგვიანებით, პირადად თქვენც მიგიწვიეს საპატრიარქოში ბიბლიის სათარგმნად... ჩნდება შეკითხვა: რატომ მიისწრაფვოდა ქვეყნის დომინანტი ეკლესია სწორედ ბაპტისტურ ეკლესიასთან და არა სხვა რომელიმე ქრისტიანულ დენომინაციასთან ასეთი სიახლოვისკენ? როგორ ხსნით ამას?

მგონი, ამ მხრივ გადამწყვეტი როლი იმან ითამაშა, რომ, მაშინ როდესაც მოხდა პატრიარქ ილია მეორეს აღსაყდრება, საქართველოში ქართული ეთნიკური ქრისტიანული ჯგუფებიდან ყველაზე ძლიერი  ბაპტისტური იყო... მაშინ საბჭოთა კავშირში მხოლოდ ორ ეკლესიას ჰქონდა საკავშირო მასშტაბები, ესენი იყვნენ მართლმადიდებელი ეკლესია და ბაპტისტური ეკლესია. სწორედ ეს ორი ეკლესია მუშაობდა ასევე ეკლესიათა მსოფლიო საბჭოში. ასე რომ, ბაპტისტური ეკლესია ბუნებრივი მოკავშირე იყო მართლმადიდებელი ეკლესიის, რადგან აღიარებული იყო საბჭოთა კავშირში, იყო, ასე ვთქვათ ნახევრად დამკვიდრებული ეკლესიები, რომელთაც ურთიერთობა ჰქონდათ ხელისუფლებასთან. შესაბამისად, მათ გასაქანი ჰქონდათ ეკუმენურ წრეებში. ამიტომ სრულებით ბუნებრივი იყო, რომ სმე-ს პირველ იერარქს, რომელიც თავის დროზე ემს-ს თანაპრეზიდენტიც იყო, ბაპტისტურ ეკლესიაში მოკავშირე დაენახა.

მეორე გარემოება, რითაც დავიწყე, იყო ის, რომ საქართველოში არამართლმადიდებლური დენომინაციებიდან ეთნიკურად ქართული ჯგუფი იყო სწორედ ბაპტისტური ეკლესია და ესეც თავის როლს ასრულებდა.

საინტერესოა, როგორ აღიქვამენ ევროპელი და ამერიკელი ბაპტისტები ქართულ ბაპტისტურ ეკლესიას, რომელიც, შიდა რეფორმების წყალობით, რომელიც თქვენი ინიციატივით განხორციელდა, ერთი მხრივ, ევროპული რეფორმაციის მემკვიდრედ, მეორს მხრივ კი, აღმოსავლური ქრისტიანობის ნაწილად მოიაზრებს თავს? ხომ არ მიაჩნიათ დასავლელ ბაპტისტებს, რომ პროტესტანტულ იდეებს „უღალატეთ“? (თუნდაც ბავშვის ნათლობის, ხატების, სამღვდელო იერარქიის და სხვა საკითხებთან დაკავშირებით).

შესანიშნავი კითხვაა. როდესაც ადამიანი აირჩევს შუა გზით იაროს, არის საფრთხე, რომ მარჯვნივ მიმავალმაც გაკიცხოს და მარცხნივ მიმავალმაც. ჩვენი ბედი ასეთია: პროტესტანტებისთვის ჩვენ არ ვართ საკმარისი პროტესტანტები, მართლმადიდებლებისთვის კი საკმარისად მართლმადიდებლები. მაგრამ ეს არის გზა, რომელიც ჩვენმა ეკლესიამ აირჩია. ბევრი ფიქრის, მსჯელობის და შიდაწინააღმდეგობების შემდეგ მივედით დასკვნამდე, რომ ჩვენ გვინდა ვიყოთ ეკლესია საქართველოსთვის, რომელიც ჩვენი ეკლესიის კონსტიტუციაშიცაა ჩაწერილი. ეკლესია არა ბაპტისტებისთვის, არამედ ქართველებისთვის. თუკი ეკლესია ასეთ განცხადებას აკეთებს, მაშინ ის უნდა იყოს ქართული კულტურის ნაწილი - ეს არის მართლმადიდებლური სულიერება, მართლმადიდებლური ტრადიციები, ესთეტიკა, რომელიც ჩვენმა ეკლესიამ სრულებით მიიღო და გაითავისა. ჩვენ იკონოგრაფიული სკოლაც გვაქვს, რაც ზოგად პროტესტანტული საეკლესიო პრაქტიკის ნაწილი ნამდვილად არ არის. თუმცა ამავდროულად უარი არ გვითქვამს ევროპული რეფორმაციის მონაპოვარზე, რომელთაგან ძალიან მნიშვნელოვანია ადამიანის თავისუფლება, ეკლესიისა და სახელმწიფოს გამიჯვნა, ადგილობრივი ეკლესიების ავტონომია, დიქტატორულ მმართველობაზე უარის თქმა და სხვა.

მაგრამ პროტესტანტული დოქტრინიდან ზოგიერთი საკითხი აშკარად გადაფასებული გაქვთ. სწორედ ამის გამო როგორი დამოკიდებულება აქვთ დასავლელ პროტესტანტებს თქვენი ეკლესიისადმი?

დიახ, მათი დამოკიდებულება ასეთია: ნაწილი ამ ეკლესიებისა, რომლებიც პროგრესულად არის განწყობილი, არა მარტო იწონებს, არამედ აღტაცებულია იმ გადაწყვეტილებით, რომელიც ჩვენმა ეკლესიამ მიიღო. მეტსაც გეტყვით, ისინი ცდილობენ ჩვენი მაგალითიდან ისწავლონ, თუ როგორ შეიძლება ჰქონდეთ მშვიდი, საქმიანი, თეოლოგიური ურთიერთობა იმ კულტურებთან, რომლებშიც მათ უწევთ ყოფნა. ჩვენ მათ მივეცით ანტაგონიზმზე უარის თქმის მაგალითი. მაგ., კათოლიკურ ქვეყებში მცხოვრებმა ბაპტისტებმა შეიძლება თქვან, რომ მე ამას არ ვაკეთებ, რადგან კათოლიკეები აკეთებენ ასე. ჩვენ ვთქვით, რომ ის რაც კარგია და მოსაწონია, უნდა მივიღოთ. მაგ., ლუთერი ამბობდა: „რასაც ბიბლია არ კრძალავს, ეს ჩვენთვის მისაღებია“. კალვინელები და ცვინგლიანები კი აცხადებდნენ: „რაზეც ბიბლია არ საუბრობს, ეს ჩვენთვის მიუღებელია“. ჩვენთვის ლუთერის პრინციპია მისაღები. შესაბამისად, ჩვენ გვყავს მხარდამჭერთა დიდი გუდი ლუთერულ ეკლესიაში, ანგლიკანურ ეკლესიაში და სხვა პროტესტანტულ ეკლესიებში. გერმანიაში, ნორვეგიაში... ამ ეკლესიებშიც დაიწყო მსგავსი პროცესი ანუ კრიტიკული გადაფასება იმ მემკვიდრეობის, რაც მათ მიიღეს საკუთარი წინამორბედი თაობებისგან. ეს გადაფასება ხდება ბიბლიისა და საღი აზრის ჭიდილის საფუძველზე.

საინტერესო ის არის, რომ ჩვენ ხშირად ვღებულობთ მოწვევებს, სადაც გვეუბნებიან, მოდით და გვითხარით, რა როგორ გააკეთეთ, როგორ გაბედეთ ეს. ძალიან ძნელია, როცა ეკლესიაში რაღაც არის დამკვიდრებული, შემდეგ ადგე და  შეცვალო. ეკლესია თავისი ბუნებით კონსერვატულია. ამიტომ, ხშირად იწვევს დაინტერესებას  ჩვენი რეფორმა.  შეიძლება ცოტა ამპარტავნულად გამომდის, მაგრამ რაც რეალურად არის, იმას გეუბნებით.

ეს გასაგებია და მისასალმებელია ამგვარი ინტერესი მათი მხრიდან, მაგრამ რამდენად წარმატებულად შეიძლება ჩაითვალოს თქვენი რეფორმა ცოტა სხვა გაგებით? ვგულისხმობ იმას, რომ სწორედ ამ რეფორმას მოჰყვა თქვენს ეკლესიაში განხეთქილება, ბაბტისტ მორწმუნეთა ნაწილი გამოგეყოთ. ასევე არც მთლად დალაგებული ურთიერთობა გაქვთ (რბილად თუ ვიტყვით) მართლმადიდებელ ეკლესიის იერარქიასთან და მრევლთან და ზოგადად არც საქართველოს მოსახლეობის განწყობაა მაინცდამაინც პოზიტიური თქვენი ეკლესიისადმი. არადა ამ რეფორმის მიზანი სწორედ მართლმადიდებლურ კულტურასთან დაახლოება იყო...

ჩვენი მიზანი ის არ ყოფილა, რომ ვინმესთვის მოგვეწონებინა თავი. დავუშვათ ჩვენ თუ მივიღებდით და გავითავისებდით საქართველოში მართლმადიდებელი ეკლესიის მემკვიდრეობას,  მართლმადიდებელი ეკლესია გულში ჩაგვიკრავდა. ჩვენ კარგად ვიცოდით, როდესაც ეს რეფორმა დავიწყეთ, რომ ამის შედეგს მომავალ თაობებში მოვიმკით და არა ამ თაობაში. რაც შეეხება განხეთქილებას, ეს ამ რეფორმის გამო არ მომხდარა, ეს იყო მხოლოდ საბაბი. აქ იყო დაპირისპირება იმ სულისკვეთების შესახებ, რომელიც ეკლესიას უნდა ჰქონოდა, მათი აზრით, მაგ., 50 წლის წინ ბრეჟნევისა და სტალინის დროს თუ ეკლესია უნდა ყოფილიყო თანამედროვე და თანამედროვე თვალით შეეხედა იმ რეალობისთვის, რომელშიც იგი ცხოვრობს. ძირითადად, პრობლემა სწორედ ამაში იყო. აქვე უნდა ითქვას, რომ იმ სამრევლოების დიდი ნაწილი, რომელიც ჩვენს ეკლესიას მაშინ ჩამოშორდა, უკან დაბრუნდა. თავად იმ სამრევლოთა წევრებსაც განსხვავებით მათი პასტორებისგან, რომლებიც დღემდე გამიჯნულებად რჩებიან ჩვენგან საკმაოდ კარგი ურთიერთობა აქვთ ჩვენთან და სრულებით არ გრძნობენ თავს უცხოდ ჩვენს შორის. ვფიქრობ, მათი დაბრუნებაც დროის ამბავია. მართალია, ეკლესიამ მტკივნეული ნაბიჯი გადადგა, შეიძლება ვიდავოთ იმაზე, თუ რა მეთოდით უნდა განხორციელებულიყო ეს რეფორმა, მაგრამ ერთი რამ ცხადია ჩვენთვის: ქრისტიანობა თავისუფლების რელიგიაა და ეს უნდა აისახოს მორწმუნეთა ცხოვრებაში.

თუ არ ვცდები, თქვენ პირველი ქართველი ეპისკოპოსი ხართ, რომელიც უმაღლეს სამეცნიერო ხარისხს (თეოლოგიის დოქტორი) ოქსფორდის უნივერსიტეტში იღებს. რას ნიშნავს ქართველი სასულიერო პირისთვის მსოფლიოს ერთ-ერთ უპირველეს უნივერსიტეტში სწავლა?

მე ოქსფორდის უნივერსიტეტის რამდენიმე ინსტიტუტთან ვარ ასოცირუბლი. ასე ვთქვათ, ჩემი დედა კოლეჯი იყო რეგენტის კოლეჯი. თეოლოგიის დოქტორის ხარისხი კი ოქსფორდის მისიოლოგიური კვლევის ცენტრისგან მაქვს მიღებული. ოქსფორდში სწავლა და მუშაობა ჩემთვის ნიშნავდა იმ თავისუფლებისკენ სწრაფვის განმტკიცებას, რომლისაც მე ყოველთვის მჯეროდა. იქ გავაკეთე ის, რისთვისაც წავედი ანუ დავიცავი დისერტაცია, რომელიც სამჯერ უფრო ვრცელი გამომივიდა ვიდრე საჭირო იყო და შემდეგ სხვა სახის სამუშაო გამომიჩნდა: უნდა შემეკვეცა დისერტაცია. მაგრამე ვთვლი, რომ ამაზე უფრო მნიშვნელოვანი იყო პირადი ურთიერთობები ამ ქალაქში მყოფ მეცნიერებთან - დიდ თეოლოგებთან, ბუნებისმეტყველებთან. ასევე ურთიერთობები სხვადასხვა რელიგიის წარმომადგენლებთან. ოქსფორდში  საკმაოდ ღრმა მეგობრული ურთიერთობები დავამყარე ანგლიკანური, კათოლიკური, მუსლიმური, იუდაური და ბუდისტური სამყაროს წარმომადგენლებთან. ამ მხრივ, ოქსფორდი ჩემთვის ნამდვილი მექა იყო. მე ყოველთვის მსურდა შემესწავლა სხვადასხვა რელიგია არა მხოლოდ წიგნებიდან, არამედ თავად ამ რელიგიების წარმომადგენლებთან უშუალო ურთიერთობით. დავკვირებოდი მათ რეალურ ცხოვრებას, რელიგიურ მსახურებას და ასევე მოწმე ვყოფილიყავი ცხარე დისკუსიებისა მათ შორის კაფეში ფინჯან ჩაისთან, აუდიტორიაში თუ საკონფერენციო დარბაზებში. ამდენად ოქსფორდში ყოფნა ჩემთვის დიდი სულიერი გამოცდილების შეძენას ნიშნავდა. წმინდად ინტელექტუალური კუთხით კი ვერ ვიტყოდი, რომ ოქსფორდში ისეთი რამ შევითვისე, რაზეც მანამდე წარმოდგენა არ მქონდა.

ამრიგად, ოქსფორდში ყოფნა უფრო მეტად მნიშვნელოვანი იყო სხვადასხვა კულტურისა და რელიგიის წარმომადგენლებთან მეგობრული ურთიერთობების შეძენის თვალსაზრისით. თქვენ კარგად იცით ჩემი მჭიდრო ურთიერთობა მუსლიმებთან და იუდეველებთან, მაგრამ მოგიყვებით ბუდისტებმა როგორ მიმიწვიეს საკუთარ მონასტერში და მთხოვეს მათთვის მექადაგა. ეს ჩემთვის დიდი სიურპრიზი იყო. მინდა გითხრათ, რომ ძალიან უხერხულად ვიგრძენი თავი მათთან ქადაგების დროს. წარმოიდგინეთ, რომ ისინი ფეხმორთხმული ზიან ჩემს წინ და სადღაც იყურებიან გაშტერებული სახით - არავითარი რეაქცია. ცოტა შეცბუნებული ვიყავი, რადგან ქადაგებ 20 წუთის მანძილზე და ვერავითარ რეაქციას ვერ გრძნობ მსმენელისგან. ხალხი მედიტაციაშია. ქადაგება რომ დავამთავრე, მოდის ჩემთან ლამა და მეუბნება - ეს საკმარისი არ არის, კიდევ გვიქადაგე. გავაგრძელე ქადაგება იგივე ვითარებაში.

როდესაც ამ მონასტრიდან წამოვედი, შემდეგ შემომითვალეს, რომ მათთვის ეს ქადაგება იყო ყველაზე მნიშვნელოვანი, რაც კი ოდესმე მოუსმენიათ. ეს გასაგებია, რადგან ქრისტიანი მღვდელმსახური მივიდა მათთან და ელაპარაკა არა ზემოდან, არამედ როგორც თანასწორს და ესაუბრა იმაზე, რაც ჩვენ ყველას საერთო გვაქვს. მაშინ ამგვარი შეფასება ჩემთვის ძალიან მოულოდნელი იყო, რადგან ვფიქრობდი, რომ ეს ქადაგება ჩემი სრული კრახი იყო. როგორც აღვნიშნე, მქონდა შეგრძნება, რომ რასაც ვქადაგებდი, არავისთვის არაფერს არ ნიშნავდა და მე ჩემთვის ვბურდღუნებდი რაღაცას... ერთი სიტყვით ასეთი ადამიანური შეხვედრები იყო ჩემთვის ძალიან ფასეული.

თქვენი ეკლესია ერთადერთია საქართველოდან, რომელიც ეკლესიათა მსოფლიო საბჭოს (ემს)მუშაობაში მონაწილეობს დამკვირვებლის სტატუსით და არის ევროპის ეკლესიათა კონფერენციის (ეეკ) სრულუფლებიანი წევრი. რა ვითარებაა დღეს ეკუმენური მოძრაობის ამ უმთავრეს ორგანიზაციებში? შეგვიძლია თუ არა ვთქვათ, რომ მათ თავისი როლი უკვე შეასრულეს. ხომ არ ენიჭება დღეს ეკუმენური მოძრაობის ფარგლებში უფრო მეტი მნიშვნელობა ერთობლივ საქველმოქმედო, სოციალურ და კულტურულ ღონისძიებებს, ვიდრე დოქტრინალურ განსხვავებებზე დისკუსიას?

დასავლეთში ეკუმენურმა მოძრაობამ თავისი პირველი ეტაპი გაიარა. ახლა საჭიროა, რომ ის შემდეგ ეტაპზე გადავიდეს. პირველმა ეტაპმა შედეგად მოიტანა ის, რომ დღეს ყველა ეკლესიამ იცის, რომ ჩვენ ყველანი ერთმანეთს ვეკუთვნით. დღეს ძნელი წარმოსადგენია ევროპაში, მაგ., კათოლიკემ თქვას პროტესტანტზე რომ ის ქრისტიანი არ არის და პირიქით. დამოკიდებულება ერთმანეთის მიმართ შეცვილია პოზიტიურისკენ. მაგრამ ახლა მოსულია დრო, როდესაც ინსტიტუციურ დონეზე უნდა მოგვარდეს ქრისტიანული ეკლესიების ურთიერთობა. ამაზე არის საზოგადოების მოთხოვნა. დღეს ევროპაში სწორედ მრევლი ითხოვს ევქარისტიული კავშირის ქონას სხვა ეკლესიებთან. ასევე დღის წესრიგში დგება საკითხი ქრისტიანების ურთიერთობის შესახებ არაქრისტიანულ რელიგიების მიმდევრებთან.

აქვე უნდა ითქვას, რომ ეკუმენიზმი უკვე არის არა ჟენევის საქმე, სადაც მდებარეობს ეკლესიათა მსოფლიო საბჭოს სათაო ოფისი და სადაც, სხვათა შორის, მუშაობს ქართველი თეოლოგი თამარ გრძელიძე (ასევე ოქსფორდგამოვლილი), არამედ ადგილობრივი ეკლესიების საქმე. თითოეული ეკლესია თავის ქვეყანაში უნდა ეწეოდეს წარმატებულ ეკუმენურ მოძრაობას. ასე რომ, ჟენევის როლი, როგორც ეკუმენური მოძრაობის წინამძღოლისა, რა თქმა უნდა, დაკნინებულია. ჯერ ერთი იმიტომ, რომ ადგილებზე მოხდა ამ ინიციატივის აღება, რაც დადებითია და მეორე, რაც უარყოფითია, ჟენევაში ძალაუფლება ხელში ჩაიგდეს ბიუროკრატებმა, რომელთათვისაც ეკუმენური მოძრაობის იდეა ისეთი ძვირფასი აღარ არის, როგორიც იყო ამ მოძრაობის დამაარსებლებისთვის. მაგ., 1940-50-60-იან წლებში ეკლესიათა მსოფლიო საბჭო თავს უყრიდა ევროპის ყველა ინტელექტუალს. ეს იყო ძალიან ძლიერი მოძრაობა. 60-იანი წლების შემდგომ დაღმა წავიდა ეს პროცესი. ამრიგად, ჟენევის ბიუროკრატიზაცია აკნინებს ეკუმენური ორგანიზაციების როლს და მათ აქცევს პოლიტიკურ ცხოველებად, რაც არავის არ სჭირდება.

უნდა ითქვას შემდეგიც: აღმოჩნდა, რომ ეკლესიათა მსოფლიო საბჭო დღეს მოსკოვის საპატრიარქოს ტყვეა. ეს პატარა ადამიანები (პატარა თეოლოგიურად და ადამიანურად) უძღვებიან მთელ ამ პროცესს და მათი დაშინება იოლია.  მოსკოვი თავზარს სცემს ამ უმსხვილეს ეკუმენურ ორგანიზაციას...

რა ბერკეტებით?

ბერკეტები ის არის, რომ მას ჰყავს წარმომადგენლები ემს-ს ცენტრალურ კომიტეტში. რუსეთის ეკლესია დიდია და შესაბამისად ბევრი წარმომადგენლები ჰყავს. გარდა ამისა, ის გავლენას ახდენს სხვა ეკლესიებზე - მართლმადიდებელ და არა მხოლოდ მართლმადიდებელ ეკლესიებზე, იმისათვის რომ მათ გაატარონ ის პოლიტიკა, რომელსაც მოსკოვი ითხოვს. მაგ., მოსკოვის საპატრიარქოს არ უნდა, რომ კიევის საპატრიარქო ან ესტონეთის მართლმადიდებელი ეკლესია იყვნენ ემს-ს წევრები. საკითხის განხილვის შემთხვევაში ემს-ს არ აქვს უფლება უარი უთხრას ამ ეკლესიებს წევრობაზე, მაგრამ ამ საკითხს საერთოდ არ განიხილავს, რადგან მოსკოვს უწევს ანგარიშს. ეს მე ვიცი პირადი საუბრებიდან.

რა ტენდენციები იკვეთება დღეს დასავლეთის ქრისტიანული ეკლესიების სამწყსო მოღვაწეობაში? რა მოგწონთ და რა არ მოგწონთ ამ კუთხით? მახსოვს ერთხელ თქვით, რომ პასტორალური თეოლოგია სერიოზულ რევიზიას საჭიროებს. კერძოდ, რა ცვლილებები უნდა განხორციელდეს მოძღვარსა და მრევლს შორის ურთიერთობებში, რაც აქამდე არ ყოფილა?

ანთროპოლოგიური მეცნიერებები ძალიან განვითარდა ევროპაში. ადამიანის ფენომენი დღეს უფრო კარგად არის გაგებული, უფრო მეტი ვიცით მის ფსიქოლოგიაზე, ვიდრე ოდესმე ვიცოდით. სამწუხაროდ, პასტორალურ (სამოძღვრო) თეოლოგიას ეს მხედველობაში არ აქვს მიღებული. ეს ორი სფერო ერთმანეთსაა დაშორებული. პასტორალურმა თეოლოგიამ არ იცის ფსიქოლოგიისა და ფსიქიატრიის მიღწევების შესახებ. მეორე მხრივ, არც ფსიქოლოგიამ იცის იმ მექანიზმების შესახებ, რომლებიც შეიძლება ძალიან მარჯვე აღმოჩნდეს ადამიანის მენტალური და სულიერი განვითარებისთვის. უხეში ჩარევა ადამიანის ცხოვრებაში შეიძლება  ფატალური აღმოჩნდეს. თქვენც იცით და მეც ვიცი შემთხვევები, როცა სასულიერო პირი მრევლის წევრს ტვინს ურეცხავს და ფსიქოლოგიურად ანადგურებს. რელიგიის წარმომადგენელი ექიმი არ არის, ამდენად მას უფრო ენდობა ადამიანი, რადგან ღმერთის სახელით ლაპარაკობს. მას შეუძლია ისეთი რიტუალი შესთავაზოს ადამიანს, რისი მეშვეობითაც ეს უკანასკნელი განთავისუფლდება სხვადასხვა ფსიქოლოგიური პრობლემისგან. მოკლედ, რაც მე მაღელვებს, არის ის, როდესაც სასულიერო პირი (ნებისმიერ რელიგიაში) რელიგიისა და ღმერთის სახელის გამოყენებას ცდილობს იმისთვის, რომ ადამიანი თავისი გავლენის ქვეშ მოაქციოს და ამას ახერხებს კიდეც.

როგორც ცნობილია, პროტესტანტული სამყარო არ აღიარებს ე.წ. საეკლესიო გადმოცემას, რაშიც იგულისხმება წმ. მამათა ნაშრომები, საეკლესიო კრებათა კანონები და სხვა. მისი ერთადერთი თეოლოგიური ხასიათის წერილობითი წყარო ბიბლიაა. თვლით თუ არა, რომ მოციქულთა ნაწერები საკმარისია თანამედროვე ქრისტიანებისთვის ყველა იმ საკითხზე პასუხის მისაღებად, რომელსაც დღევანდელი ვითარება წარმოშობს?

რთული კითხვაა. მართალია, გარედან ასე ჩანს, რომ პროტესტანტები მხოლოდ ბიბლიას აღიარებენ და პოსტ-ბიბლიურ ლიტერატურას უარყოფენ. მაგრამ ეს ას არ არის. რეფორმაციის მამები - ლუთერი, კალვინი, ცვინგლი, მელანქტონი და სხვები ძალიან ღრმად იყვნენ ფესვგადგმულნი პატრისტიკაში. ლუთერისთვის, მაგ., ძალიან მნიშვნელოვანი ფიგურა იყო ავგუსტინე. კალვინინთან „თეოზისი“, რაც აღმოსავლური ქრისტიანობის თავისებურებად ითვლება, შკარად არის წინ პლანზე წამოწეული.

მაგრამ კლასიკური პროტესტანტიზმის მთავარი დებულება იყო Sola Scriptura (მხოლოდ ბიბლია)...

მართალია. ეს ნიშნავდა, რომ რეფორმატორები რელიგიურ საკითხებში უზენაესს ავტორიტეტად ბიბლიას მიიჩნევდნენ, მაგრამ ეს არ ნიშნავდა ყველა დანარჩენის უარყოფას. რაც შეეხება პრობლემებს, რომლებსაც თანამედროვე ცხოვრება გვთავაზობს, პასუხი უნდა გავცეთ ბიბლიით, იმ ტრადიციით, რომელსაც ჩვენ ვეკუთვნით და საღი აზრით, რაციონალური აზროვნებით. ბიბლია არის ტექსტი, რომელიც დაიწერა კონტექსტში და უნდა გამოვიყენოთ მისი სულისკვეთება ნებისმიერ კონტექსტში ორიენტირის საპოვნელად. მაგრამ არ შეიძლება ბიბლიას მივეჯაჭვოთ იმ საკითხების გადასაჭრელად, რომელიც ჩვენი დროის წარმოქმნილია და უცხო იყო ბიბლიისთვის.  რაც შეეხება უზენაეს ავტორიტეტს, ეს არის თავად იესო ქრისტე, მარადიული და განკაცებული ლოგოსი.

თქვენი ეკლესია პირველია საქართველოში, რომელსაც ქალი ღვთისმსახური ჰყავს. დამეთანხმებით, ეს მოვლენა „ჩვეულებრივი“ ქართული საზოგადოებისთვის უჩვეულოდ აღიქმება. როგორ დაასაბუთებდით მოკლედ ქალთა მღვდლობის ლეგიტიმურობას თეოლოგიური და, გნებავთ, არათეოლოგიური ენით?

ნათლობა რელიგიურ სივრცეში ერთ სიბრტყეზე აყენებს ქალსა და კაცს. ამას ადასტურებს პავლეც, რომელიც ამბობს, რომ ქრისტეში არ არის არც ქალი და არც კაცი... არამედ ყველა ერთია. ამრიგად, ნათლობა არის ქრისტიანის მანდატი, რომ მას შეუძლია იყოს ღვთისმსახური. დანარჩენი თავად ადამიანის არჩევანზეა დამოკიდებული. თუ ქალს არ აქვს მღვდელმსახურების უფლება, მაშინ ის არ უნდა ინათლებოდეს. როგორც მოციქული ამბობს, ყველა ქრისტიანი მღვდელია. და მეორე: მთავარი შეცდომა, როდესაც ქალი ღვთისმსახურის საკითხზე ვმსჯელობთ, არის ის, რომ მღვდელი არის ქურუმი, რომელსაც საგანგებო უფლებები და ძალაუფლება აქვს მინიჭებული. მღვდლის ფუნქციას მოვიაზრებთ, როგორც მასკულინურ, ძალაუფლების ფუნქციას. სინამდვილეში მღვდელი არის მსახური, რისი მაგალითიც თავად ქრისტემ დაგვიტოვა. ვინ იცის იქნებ ამ საქმეში ქალებს უფრო მეტის გაკეთება შეუძლიათ, ვიდრე კაცებს. ამას დრო დაგვანახებს.

თქვენ ეპისკოპოსობაში დაქორწინდით. ამ ფაქტმა ბევრ მორწმუნეში, რბილად რომ ვთქვათ, გაუგებრობა გამოიწვია. ეს ბუნებრივია, რადგან მათთვის უცხოა უკვე ნაკურთხმა სასულიერო პირმა, მით უმეტეს ეპისკოპოსმა ანუ ბერმა, ცოლი შეირთოს. რისი თქმა გსურდათ ამ ნაბიჯით? უდროო დროს გეწვიათ სიყვარული, რომელსაც ვერ გაუმკლავდით ანუ დაუშვით ინდივიდუალური გამონაკლისი დღეს მოქმედი საეკლესიო კანონებიდან, თუ ეს წმინდად პროტესტანტული აქტი იყო? ვგულისხმობ დაბრუნებას ბიბლიურ საწყისებთან, კერძოდ, პავლე მოციქულის სიტყვებთან, რომლის თანახმად, ეპისკოპოსს ცოლი უნდა ჰყავდეს?

რა თქმა უნდა, მთავარი როლი ითამაშა იმან, რომ ამ მოწიფულ ასაკში სიყვარული მეწვია და  არ ვთქვი უარი მასზე. მე არ დამირღვევია საეკლესიო კანონი, როცა დავქორწინდი. ასეთი აკრძალვა არ არსებობს არც ბიბლიაში, პირიქით პავლეს ციტატა თქვენ სწორად მოიყვანეთ და არც ბიბლიის მიღმა არსებულ წერილობით წყაროებში, რომლებსაც ჩვენ ვაღიარებთ. ეპისკოპოსებს ცოლის მოყვანა აეკრძალათ აღმოსავლეთის ეკლესიაში და ისიც მე-6-7 საუკუნეში. მაგრამ აღმოსავლეთის საეკლესიო სამართალში შეიძლება ბევრი რამ იყოს აკრძალული. ჩვენი შიდასაეკლესიო რეფორმა არავითარ შემთხვევაში არ გულისხმობდა აღმოსავლურ საეკლესიო სამართალის გათავისებას, რომელშიც ბევრი რამ იმ დროს ეკუთვნოდა, როცა ის კანონები  შეითხზა. შეიძლება მაშინ გამართლებული იყო ამა თუ იმ კანონის მიღება ან შეიძლება არც მაშინ იყო ეს გამართლებული, უბრალოდ რაღაც კონკრეტული საჭიროების გამო დაადგინეს.

ქრისტიანობა და ლიბერალური დემოკრატია. შეიძლება თუ არა მათი სრული მორიგება?

მე ვფიქრობ, რომ შესაძლებელია. ლიბერალური დემოკრატია იძლევა თავისუფლებას, რომელშიც ქრისტიანობას და ნებისმიერ სხვა რელიგიას თუ კულტურულ  ჯგუფს, ისევე როგორც ათეისტებს,  შეუძლიათ თავისუფლად ცხოვრება...

მაგრამ ლიბერალური დემოკრატიის პირობებში ხომ საჯარო სივრცე თავისუფალი უნდა იყოს ყოველგვარი რელიგიური და რელიგიურად მოტივირებული გავლენებისგან. ამან კი შეიძლება განაპირობოს შემდეგი პრაქტიკული ხასიათის პრობლემა: წარმოვიდგინოთ ღრმად მორწმუნე მაღალი რანგის პოლიტიკოსი, რომელსაც არ შეუძლია მხარი დაუჭიროს ერთსქესიანთა ქორწინების, აბორტის ან მისთვის მიუღებელ სხვა კანონპროექტს. ასეთ შემთხვევაში მან ან საკუთარ რწმენას უნდა გადააბიჯოს ან თანამდებობა დატოვოს...

ადამიანი როდესაც გადაწყვეტილებას ღებულობს, რასაკვირველია, მან ის საკუთარი სინდისის შესაბამისად უნდა მიიღოს. მეორეც, მე არ ვიზიარებ აზრს, რომელიც გამორიცხავს რელიგიის ადგილს ლიბერალურ დემოკრატიაში. უბრალოდ ეს უკანასკნელი რელიგიას არ აძლევს საშუალებას იდეოლოგიური ინსპექტორის როლი შეასრულოს საზოგადოებაში, რაც ძალიან დასაფასებელია. ლიბერალური დემოკრატია არ უკრძალავს რელიგიას ხმის ამოღებას საჯარო სივრცეში. თუ მორწმუნე პოლიტიკოსს სინდისი ეუბნება რომ მხარი არ უნდა დაუჭიროს ამა თუ იმ კანონპროექტს, რა თქმა უნდა წინააღმდეგი უნდა წავიდეს, მაგრამ აუცილებელი არ არის  დატოვოს  პოსტი. თუ ადამიანი, მაგ., ლიბერალურ-დემოკრატიული პარტიის წევრია და ვალდებულია პარტიის მიზანს ეთანხმებოდეს, მაშინ ჩნდება შეკითხვა, როდესაც შენ ამ პარტიის წევრი ხდებოდი, რამდენად გულწრფელი იყავი?

რას ნიშნავს თქვენთვის რელიგიური გრძნობის შეურაცხყოფა და როგორ უნდა იქნეს ის დაცული? მაგ., საჯარო ფიგურას აქვს თმენის ვალდებულება მის წინააღმდეგ გამოხატული უპატივცემულობისადმი. ამ შემთხვევაში გამოდის, რომ სიტყვის თავისუფლების საზღვრები უფრო ფართოა, ვიდრე ხსენებული პირის ღირსება. მსგავსი ვითარება ხომ არ უნდა გვქონდეს რელიგიურ სფეროშიც.

რა თქმა უნდა, რელიგიურმა ადამიანმა არ უნდა მოსთხოვოს პასუხი მკრეხელ ადამიანს, მით უმეტეს შეურაცხჰყოს ის. მაგრამ საზოგადოებამ თითოეული ადამიანის ღირსება უნდა დაიცვას და არა მხოლოდ რელიგიური ადამიანების. საამისოდ გზა და ხერხი არის არა პოლიციური, არამედ საგანმანათლებლო. ამის რეგულირება კანონით და სამართლით, გაუმართლებლად მიმაჩნია. როდესაც ადამიანი ილაშქრებს მკრეხელური ნაწარმოების წინააღმდეგ და მის აკრძალვას ითხოვს, ეს მეტყველებს მისი რწმენის თავთხელობაზე. თუ შენ იმის გეშინია, რომ ვიღაცამ მიუღებელი ნაწარმოები შექმნა და ამით რაღაც მოუვა შენს რწმენას, მაშინ რად გინდა ასეთი რწმენა. ვიღაცამ რაღაცა ჩაიდინა, შენ ამით არაფერი გევნება, ის მისი პასუხისმგებლობაა. რელიგიური ადამიანის გადმოსახედიდან, მკრეხელი შეიძლება მხოლოდ საკუთარ თავს აზიანებდეს და არა სხვას...

წლევანდელი 17 მაისის მოვლენებთან დაკავშირებით თქვენ საკმაოდ გაბედული პოზიცია დაიჭირეთ. კონკრეტულად ჰომოსექსუალობის ფენომენზე კი ნეტ-გაზეთთან ინტერვიუში შემდეგი განაცხადეთ: „ჰერმენევტიკის მოშველიებით ჩვენ ვხედავთ, რომ აქ [ბიბლიაში, დ.თ.] არ არის ლაპარაკი ჰომოსექსუალობაზე, როგორც მოვლენაზე, როგორც ეს თანამედროვე სამყაროშია მიღებული, არამედ ჰომოსექსუალურ აღვირახსნილობაზე, განსაკუთრებით ახალი აღთქმის კონტექსტში. ჰომოსექსუალობა, რომელზედაც ჩვენ ახლა ვლაპარაკობთ, ასეთი ფორმით სრულებით უცნობი იყო იმ ტექსტების სამყაროსათვის, რომლებშიც ისინი იწერებოდა“ . თქვენ გულისხმობთ, რომ როდესაც პავლე მოციქული ჰომოსექსუალობას გმობს, გმობს აღვირახსნილობას (მათ შორის ჰომოსექსუალურს) და არა თავად ჰომოსექსუალური ცხოვრების წესს, ასე ვთქვათ, მის ზომიერ გამოხატულებაში? ცოტა არ იყოს დამაბნეველი განცხადება გააკეთეთ.

თავიდანვე უნდა შევთანხმდეთ: ყველა მონოთესიტური რელიგია გმობს სექსუალურ აღვირახსნილობას,  გინდა ეს ჰომოსექსუალური იყოს და გინდა ჰეტეროსექსუალური. არავისა აქვს უფლება  ლგბტ თემის წარმომადგენლების ცხოვრება ავტომატურად გააიგივოს აღვირახსნილობასთან. ისევე როგორც სრული სიბრიყვე იქნება ყველა ჰეტეროსექსუალი ურთიერთობა გავაიგივოთ აღვირახსნილად. 

ბიბლია გმობს როგორც ჰეტეროსექსუალურ, ისე ჰომოსექსუალურ აღვირახსნილობას. მაგრამ ჰომოსქუალური პარტნიორობა, რომელიც არის ერთი სქესის ორი ადამიანის სიყვარულზე და ერთგულებაზე  დაფუძნებული  მონოგამური  ურთიერთობა მთელი ცხოვრების მანძილზე, ბიბლიისათვის  ეს სრულიად უცნობია. იგი ამ თემაზე არ ლაპარაკობს საერთოდ. რაც შეეხება იესო ქრისტეს, მას არასდროს დაუგმია ჰომოსექსუალური ურთიერთობები, სამაგიეროდ იგი მუდამ გმობდა და კიცხავდა რელიგიურ ფარისევლობას და თვალთმაქცობას.  იმ საზოგადოებაში ეს არ ყოფილა. პავლე მოციქული გმობს რიტუალურ აღვირახსნილობას, რომელსაც ადგილი ჰქონდა რომში. ეს სატაძრო პროსტიტუციის ნაწილი იყო. ადრინდელი საეკლესიო მამები თვლიდნენ, რომ აქ საუბარი იყო არა სატაძრო პროსტიტუციაზე, არამედ ჩვეულებრივ ჰომოსექსუალურ ურთიერთობაზე, რაც სადაოა. ასე რომ, პავლეს სიტყვები უნდა განვიხილოთ იმ კონტექსტში, რომელშიც ის ითქვა. ეს სიტყვები მიმართული იყო რომის იმპერიაში არსებული საკულტო პროსტიტუციის წინააღმდეგ.