ჟურნალისტებს, ვინც "ივერიას" პარტიად მოიხსენებენ, უსწორებთ, რომ ეს საზოგადოებაა. რა პრინციპული განსხვავებაა პოლიტიკურ პარტიასა და საზოგადოებას შორის, რომელსაც საარჩევნო ამბიციები აქვს?

პირველ რიგში, პატარა ისტორიას გადავხედოთ. თანამოაზრეებს დაგვებადა იდეა, გაგვეკეთებინა ვებგამოცემა. BIZ ერთადერთი თავისუფალი დომეინი აღმოჩნდა. დანარჩენი "ივერიასთვის" უკვე გაყიდული იყო. ნაწილი ესპანელებს ჰქონდათ ნაყიდი, ნაწილი ქართველებს და ძალიან ძვირი დააფასეს. ამიტომ ავიღეთ Iveria.biz, რომელიც თავისუფალი იყო.

როგორც ჩანს, სიტყვა "ივერია" თქვენთვის პრინციპულად მნიშვნელოვანი იყო …

დიახ, რადგან ჩვენ, პოლიტიკური ფილოსოფიის თვალსაზრისით, უკვე ბევრჯერ ნახსენები და ცოტაჯერ გაგებული ილია ჭავჭავაძის მემკვიდრეებად ვთვლით თავს. მემკვიდრეები ხმამაღალი ნათქვამია - უფრო მიმდევრები. ჩვენ ვთვლით, რომ დამოუკიდებლობისა და ლიბერალიზმის ის იდეები, რომელიც მაშინ ძალიან მოწინავე იყო, დღემდე არ მოძველებულა. მისი პოსტულატიც - "ენა, მამული, სარწმუნოება" იმდენად ბევრჯერ გამოიყენა ხალხმა, რომ ცოტა გაიცვითა, გაუბრალოვდა, ბანალური გახდა, მაგრამ სინამდვილეში სწორი რამაა. ენაც, მამულიც და რაღაც დონეზე სარწმუნოებაც (ამ შემთხვევაში, ჩვენი გაგებით, სარწმუნოებისა და სინდისის თავისუფლება) ჩვენი ვინაობის ნაწილია.

"ნაციონალური მოძრაობის" დიდი გუნდის ნაწილი ამ ვინაობაზე შეთანხმდით და გადაწყვიტეთ ცალკე წასულიყავით?

არა, პარტია "ნაციონალური მოძრაობის" წევრები ჩვენთან არ არიან. არც მე ვარ ამ პარტიის წევრი. არ ვთვლი, რომ ამას რაიმე მნიშვნელობა აქვს. უბრალოდ, რახან დააზუსტეთ, ამიტომ გეუბნებით. აქ იყო ხალხი, რომლის ნაწილი წინა მთავრობის კაბინეტში მუშაობდა, ანუ ორი მინისტრია იქ - ერთი გრიგოლ ვაშაძე, და მეორე - მე. რამდენიმე დიპლომატია, რომლებიც ჩვენი ელჩები იყვნენ, რამდენიმე მწერალი, რამდენიმე ჟურნალისტია და აწი უკვე მოდიან და მოდიან ადამიანები, ვინც ამ საზოგადოებაში და არა პარტიაში აპირებენ გაწევრიანებას.

ჩემი აზრით, პარტიას აქვს თავისი დისციპლინა, პარტიული იერარქია, და საერთოდ სტრუქტურა, რომელიც ხანდახან აბრკოლებს ჯანსაღ იდეას, აზრს - ამ აზრის გადაწყვეტილების მიმღებებამდე მისვლას. ბევრი ზღუდეა, რომელიც იდეამ უნდა გაიაროს იქამდე, ვიდრე ვიღაცა ამას ან გაითვალისწინებს, ან არა. ამიტომ ჩვენ ჩავთვალეთ, რომ ეს პარტიული ვერტიკალი თავისი დისციპლინითა და შიდა იერარქიით არ გვჭირდება. გვინდა, რომ ეს საზოგადოება უფრო ჰორიზონტალური იყოს. არც ის გვინდა, რომ ადამიანს ყური მოჭრას სიტყვა "პარტიამ", რადგან პარტია თავისთავად გარკვეულწილად ბიუროკრატიულ ეგოიზმსაც გულისხმობს. პარტიული ისტორია საქართველოში მაინცდამაინც კარგი არ არის. ჯერ ერთი, დიდი ხნის განმავლობაში საქართველოს პოლიტიკა  ერთპარტიული იყო - კომუნისტებს ვგულისხმობ. მერე, ფაქტობრივად, ყველა სამთავრობო პარტია იყო ერთპიროვნული და ძლიერი. ახლა შეიცვალა მეტნაკლებად, როცა გამოჩნდნენ ოპოზიციური ძალები, რომლებიც არ გაქრნენ არჩევნების პირველი გადაბარების შემდეგ. სიტყვა "პარტია", ჩემი აზრით, შემაკავებელი მომენტია და ამიტომ არ გვინდა ისევ ამის ქონა. პარტია ბოლო-ბოლო რა არის? არჩევნებში მონაწილეობის ინსტრუმენტია. ამ ეტაპზე სულ არ არის საჭირო, რომ იყოს პარტია. იყოს საზოგადოება ჰორიზონტალური სტრუქტურით, დებატისთვის და ახალი ადამიანებისთვის, უფრო ღია უცნობი ან ნაცნობი ხალხისთვის, ვინც რაღაც კონსტრუქციული იდეით მოვა. სხვათა შორის, ეს ახლა ტრენდია მსოფლიოში. ბევრმა პოლიტიკურმა ძალამ ეს ტრანსფორმაცია შეგნებულად გააკეთა. ისინი პარტიები იყვნენ და შემდეგ გაერთიანდნენ რაღაც მოძრაობებში. ეს მოძრაობები ახლა იგებენ. ეს შეიძლება იყოს გარემოსდაცვითი ორგანიზაციები, ან მემარჯვენე მოძრაობები, როგორიც მაგალითად ამერიკული „ჩაის პარტიაა“.

თუ პარტიულ იერარქიაზე ვსაუბრობთ, როცა არჩევნებამდე მივა საქმე, მაინც მოგიწევთ რაიმე იერარქიის შემუშავება, თუნდაც საარჩევნო სიის შედგენისას...

თუ საქმე აქამდე მივიდა, კი. მაგრამ ჩვენ მაინცდამაინც მომავალ არჩევნებზე არ ვფიქრობთ.

ანუ არ ფიქრობთ 2016 წლის არჩევნებში მონაწილეობაზე?

როგორ არა, მაგრამ ეს არაა მთავარი ამოცანა. ეს ცოტა არათავმდაბლად ჟღერს, მაგრამ, ჩემი აზრით, უმჯობესია მარტო მომავალ არჩევნებზე კი არა, მომავალ თაობებზეც ვიფიქროთ. ისეთი რაღაცები გავაკეთოთ, რის ნაყოფსაც ჩვენ ვერ დავკრეფთ. ეს ხე უნდა დაირგოს. ზოგადად რომ ვილაპარაკოთ, ეს არის ჩვენი წვლილი, ვთქვათ, საწყისი განათლების რეფორმირებაში, პოლიტიკაში - დებატის ხარისხის გაუმჯობესებაში. ბევრ როგორც შინაარსობრივ, ასევე სტილისტურ სიახლეში. ამით შეიძლება ჩვენ ვერ ვიხეიროთ, მაგრამ გვინდა ეს ყველაფერი დავამკვიდროთ.

ისევ ყოველდღიურ პოლიტიკურ კონიუნქტურას რომ დავუბრუნდეთ, თქვენი საზოგადოების წევრების უმრავლესობა "ნაციონალური" ხელისუფლების სტრუქტურებში მუშაობდა. გარედან, სულ მცირე, ამ პარტიასთან საერთო ღირებულებების მატარებლებად აღიქმებით. არ თვლით, რომ ამ გაყოფით და განცხადებით, რომ არ გამორიცხავთ არჩევნებში დამოუკიდებლად მონაწილეობას, "ნაციონალური მოძრაობის" ამომრჩეველი დაქსაქსეთ და დააბნიეთ?

არ გამოვრიცხავთ კი არა, აუცილებლად მივიღებთ. იქამდე, უბრალოდ, უნდა მივიდეთ. უბრალოდ ეს არ არის მიზანი. ეს უფრო ინსტრუმენტია რაღაცების გასაკეთებლად. ამიტომ არ ვიტყოდი რომ ვინმე დავაბნიეთ. თავისთავად, "ნაციონალური მოძრაობაც" რაღაც იდეების განხორციელების მექანიზმია. თავად ეს სახელი ჩემში არანაირ მოწიწებასა და პიიტეტს არ იწვევს. ეს არის თანამოაზრეთა გუნდი, რომელიც, ძალიან ზოგად დონეზე, შეიძლება ბევრად არ განსხვავდება ჩემი პირადი გემოვნებისგან. მე ვთვლი, რომ ევროპული საქართველო, ტრანსატლანტიკური პერსპექტივა, საზღვრების ურღვევობა და ტერიტორიული მთლიანობა, ინდივიდუალური უფლებების მყარად დაცვა, კანონის უზენაესობა არის ის, რაც ახლა ჰაერივით სჭირდება ამ ქვეყანას. ამას არც ისინი ეწინააღმდეგებიან. მაგრამ ჩვენ ამ მიზნებისკენ სავალი ჩვენეული გზა, ჩვენეული ხედვა გვაქვს. ჩვენ ეს სხვანაირად გვინდა ვცადოთ. მე არ ვთვლი, რომ ამით ვიღაცას ვაზიანებთ. პირიქით, რაც უფრო გამაგრდება პროდასავლური ფრონტი, მით უფრო კარგია ეს ყველასთვის - ამ ფრონტისთვის და მისი მიზნებისთვის. ახლა ამ აბსოლუტურად ხელოვნური ევრაზიული იდეის შემოჩეჩება ძალიან აგრესიულად მიდის. ჩვენ ამ იდეას ხან ძალით, ხან დაშინებით, ხან მოსყიდვით, ხან გალესილი რუსული პროპაგანდით "გვტენიან".

წარსულის თემას რომ მოვრჩეთ - ახლა უკვე დისტანცირებულად შეგიძლიათ შეაფასოთ - როგორ ფიქრობთ, "ნაციონალურმა მოძრაობამ" შეაფასა ის შეცდომები, რის გამოც არჩევნები წააგო? მოახერხა შიგნით ამ შეცდომების გადაფასება?

მე მგონი, ის შეცდომები, რისთვისაც არჩევნები წააგო, რეალურად შეცდომები არ იყო. არჩევნები სხვა მიზეზით წააგო და შეცდომებიც, ჩემი აზრით, სხვა იყო.

იმ მიზეზებამდეც ხომ საზოგადოება რაღაცის გამო მივიდა? მედია, ადამიანის უფლებები იყო ამ პარტიის შეცდომა და შეძლო მისი გადაფასება?

მივიდა. მაგრამ ესეც ნაწილობრივ მართალია და ნაწილობრივ არაა მართალი. მედიის თავისუფლება, აღვირახსნილი თავისუფლება, მაშინაც არსებობდა და დღესაც არსებობს. ჩვენთან ჟურნალისტური ეთიკის სტანდარტები, სამწუხაროდ, ძალიან დაბალია. ამიტომ, ხანდახან, გადაჭარბებული "თავისუფლება" უპასუხისმგებლობაში გადადის და მას რეაქციაც უპასუხისმგებლო მოსდევს.

…მაგრამ ხომ ფაქტია, რომ 3 მთავარი და ყველაზე გავლენიანი სატელევიზო მაუწყებელი ერთი ხელით იმართებოდა და ერთნაირი შინაარსის გადაცემებს აწვდიდა მაყურებელს?

ჰო, ალბათ, მაგრამ მე ვერ დავადასტურებ და ვაღიარებ ამას, რადგან მონაწილეობა ამ პროცესში კონკრეტულად არასოდეს მიმიღია. შესაბამისად, არც ფაქტები მაქვს. მაგრამ პროსამთავრობო ტელევიზიის ფენომენი, რა თქმა უნდა, არსებობდა და მძულდა. დღესაც არსებობს და მძულს.

კითხვა ის არის, გაიგო თუ არა ეს, თქვენი დაკვირვებით, "ნაციონალურმა მოძრაობამ" და თუ აღიარა, რომ ასე არ შეიძლებოდა?

ჩემი აზრით, კი. გრძელვადიან პერსპექტივაში ეს ყველასთვის ცუდია. იქ, შიგნით, ჯანსაღი პროცესები მიდის. პლურალიზმისკენ მიდიან, მაგრამ ჩვენ ახლა "ნაციონალურ მოძრაობაზე" სალაპარაკოდ ხომ არ ვართ აქ? მე გეტყვით, ზოგადად რას ვასახელებ არჩევნების წაგების მიზეზად: ერთი - დაღლილობა, მერე - მობეზრება (იგივეა თითქმის), მესამე - მტკივნეული და ძალიან კარგი რეფორმებით განაწყენებული ინტერესჯგუფები, პლუს ამ ჯგუფებით, როგორც გარკვეული შიდა ძალებით, მანიპულირების მცდელობა (პატარკაციშვილს გავიხსენებ, რომელმაც დარაზმა ეს ხალხი, საკუთარი ფინანსური რესურსით გააკეთა ოპოზიციური მოძრაობა, რომელსაც ხელისუფლების სიძულვილი აერთიანებდა). დარღვევებიც იყო, მაგალითად არაფორმალური მმართველობის რაღაცნაირი ნაირსახეობა. მაგალითად, მახსოვს, როგორ ყოფდა ცხვირს ერთი მინისტრი მეორე მინისტრის შიდა საქმეებში, შეცდომა კი შემდეგ იმ მინისტრს ეწერებოდა, რომელსაც ის არ დაუშვია. დღესაც ასეა. უბრალოდ დღეს ამან სტრატეგიული მასშტაბი მიიღო. მთლად ერთი კაცია ახლა არაფორმალური მმართველი და ყველაფერი მასთან თანხმდება, ბევრი ბარიერისა და ფილტრის შემდეგ. სანამ ეს გადაწყვეტილებები შემდეგ უკან ჩამოვა, იმდენად მახინჯდება, იმდენად იგვიანებს, რომ ბევრი რამ ფუჭდება. თან არ შეიძლება ერთმა ადამიანმა ყველაფერი იცოდეს. დღევანდელ მმართველს, ივანიშვილს ძალიან ლიმიტირებული განათლება აქვს და ბევრ რამეში ვერ ერკვევა. მას ჰგონია, რომ რახან ძალიან მდიდარია, ბევრი რამ იცის, მაგრამ ეს საშინელი ილუზიაა. ცუდი პირადად მისთვისაც და ქვეყნისთვისაც. ამიტომ, მაშინ რაც ჩანასახში იყო, დღეს იქცა რეალობად და ეს ძალიან მავნებელი რამაა. თუ გადაწყვეტილების მიღების უნარი თანამდებობას არაა მიბმული, პასუხისმგებლობა არ იარსებებს და შეცდომები გაგრძელდება. სამწუხაროდ, რაღაც დონეზე ასე იყო წინა ჯერზე. ამას უკვე ყველა ხვდება "ნაციონალურ მოძრაობაშიც". სანამ ყველაფერი დებატებით წყდებოდა, სანამ გარემო პლურალისტური იყო, ყველაფერი კარგად მიდიოდა.

იყო რაიმე გარდამტეხი მომენტი, როცა ეს მიდგომა შეიცვალა?

იყო. ასლანის გაქცევის შემდეგ, ბევრად დავიწროვდა გადაწყვეტილების მიმღებთა წრე და ამის მერე იმატა შეცდომებმა. სანამ ერთმანეთში მოურიდებელი კამათი იყო, იქ უკეთესი გადაწყვეტილებები მიიღებოდა. დღეს ამას "ნაციონალების" ყველა ლიდერი ხვდება და აღიარებს. ამბობენ, რომ წინ მიმავალი გზა დებატებსა და კამათზე გადის. ამას მხოლოდ მივესალმები, მაგრამ ეს არ ნიშნავს, რომ ეს მარტო მათ უნდა აკეთონ. ამასვე ვცდილობთ "ივერიაში" კიდევ უფრო ღიად და კიდევ უფრო მკაფიოდ - საერთოდ ვთქვით პარტიაზე უარი და გვინდა ეს აბსოლუტურად ღია იყოს ყველა ადამიანისთვის, ვისაც კონსტრუქციული შეხედულება აქვს რაიმე თემის, პრობლემის მოგვარებაზე.

პროდასავლურ ფრონტზე საუბრობდით. ამ ფრონტზე ირაკლი ალასანიასა და მის პარტიას დამოუკიდებელ მოკავშირედ განიხილავთ?

ჯერ არავისთან კონსულტაციები არ მქონია და ნაადრევი იქნება, რომ რამე ვთქვა. ზოგადად, იდეურად, ფილოსოფიურად ყველა პროდასავლელი აქტიორი ჩვენი მოკავშირეა.

კარგით, ასე გკითხავთ, თქვენ და ალასანია "ცივილიზაციათა შეჯახების"  ერთ მხარეზე ხართ?

კი, ალბათ, ვართ. იმიტომ რომ დეკლარაციულ დონეზე ისინი ამბობენ, რომ არიან ნატო-სა და ევროკავშირის მომხრე, საქართველოს ტერიტორიული მთლიანობის მომხრე არიან და აქ სრული თანხვედრაა იგივე დეკლარაციის მქონე ნებისმიერ ძალასთან, რომელიც მთლად უტიფრად არ იტყუება. არის პოლიტიკური ძალების რაღაც ნაწილი, მაგალითად, "ქართული ოცნება", რომელიც ამბობს, რომ ასეა, მაგრამ თავად შიგნით ჰყავთ ევრაზისტები და შავრაზმელები.

გარდა ალასანიას ჯგუფისა და "ნაციონალური მოძრაობისა", ქართულ პოლიტიკურ ლანდშაფტში არსებობს კიდევ ვინმე, ვისაც ამ მხარეს განიხილავთ?

ყველა, ვინც ევროინტეგრაციის მომხრეა, ჩვენი იდეური მოკავშირეა. კიდევ ვინ - სხვა ორგანიზებულ ძალას ასე ვერ ვიხსენებ.

თქვენ პოზიციონირებთ, როგორც მემარჯვენე ძალა?

არა, დღეს "ივერიის" დამფუძნებელთა რიგში არიან როგორც მემარჯვენეები, ასევე მემარცხენეები. ჩვენ არ გვინდა, რომ ამ ძალიან პირობითი დაყოფით პოტენციური მოკავშირეები გავიუცხოვოთ. ჩემი პირადი რწმენაა, რომ საქართველო რაღაც ეტაპზე უნდა იყოს მემარჯვენე, რომ მერე მემარცხენეობის ფუფუნება გვქონდეს. თავისუფალი ბაზრის მომხრე ვარ, მაგრამ, მეორე მხრივ, თავისუფალი ბაზარი რაღაც შემთხვევებში ძალიან ეგოისტია. აი, საყდრისის მაგალითი. ბაზართან შედარებით ძალიან დაუცველია, მაგალითად, კულტურის ინტერესი. მას, სახელმწიფოს გარდა, არავინ წარმოადგენს. ამ ძლიერმა, სხვათა შორის, რუსული ფულით ზურგგამაგრებულმა კორპორაციამ აიღო და ააფეთქა მითი, რომ შესაძლოა, 3000 წლის წინ აქ ვინმე ოქროს აწარმოებდა. არადა, ეს მითი ძალიან ძვირფასია ნებისმიერი ქვეყნისთვის. ახლა ამათმა მაღალკულტურული ერის ერთ-ერთი ნიშანი ააფეთქეს, რადგან თავისუფალი ბაზარი ხანდახან ასეთი დაუნდობელია.

ანუ თქვენ არც მემარცხენე ხართ და არც მემარჯვენე. მაგალითად, უცხოელ პარტნიორებთან როცა გიწევთ ხოლმე შეხვედრა, რას ამბობთ, რა პოლიტიკური გემოვნების ძალას წარმოადგენთ?

ჩვენი აქცენტი ამ წუთას მაინცდამაინც არც მემარჯვენეობაზეა და არც მემარცხენეობაზე. ჩემი აზრით, "ივერიის" აქცენტი განათლებაზეა. ყველანი ვთანხმდებით, რომ საქართველოში განათლების დიდი დეფიციტია და ყველაფერი საშუალო სკოლების რეფორმირებით უნდა დაიწყოს. არც მემარცხენე და არც მემარჯვენე იდეები წიგნიერების გარეშე არ განხორციელდება. თუ კრიტიკული აზროვნების მქონე საზოგადოება არ გვეყოლება, მემარჯვენე-მემარცხენე დისკურსზე საუბარიც კი შეუძლებელი იქნება. ამის გარეშე სახელმწიფოს არსებობასაც კი საფრთხე ექმნება.

როგორ წარმოგიდგენიათ, დღევანდელ პირობებში ამ საგანმანათლებლო იდეებისთვის ვინმე პარლამენტში აგირჩევთ?

იმედი მაქვს, რომ კი. ეს კარგად ასახსნელია. ეს არ არის ჩვენი ერთადერთი გზავნილი, მაგრამ ერთ-ერთი მთავარი გზავნილია. განათლების გარეშე არ იქნება არანაირი კეთილდღეობა. ის, რაც დღეს საშუალო სკოლებში ხდება და საშუალო სკოლებში კარგი რეფორმა, პრინციპში, ჩვენც ვერ გავაკეთეთ, ეს ძალიან სერიოზული ჩავარდნაა. კარგი იყო საერთო ეროვნული გამოცდების შემოღება, მაგრამ სკოლის რეფორმირება ვერ მოხდა და ცუდ სკოლაში ნასწავლი ბავშვი ძალიან უუნაროა იმისთვის, რომ მერე პროფესიას დაეუფლოს. ჩვენი ინფანტილიზმი სათავეს ცუდ სკოლაში იღებს. პიროვნების ჩამოყალიბება, პუნქტუალობის, შრომის ეთიკის, კრიტიკული აზროვნების და სხვა უნარზე ორიენტირებული თვისებების შეძენა სკოლაში არ მომხდარა და ამას შემდეგ მხოლოდ ერთეულები ახერხებენ.

თუ სწორად მივხვდი, თქვენ ბევრი რამის, მათ შორის სასკოლო განათლების მოდერნიზაციის შესახებ საუბრობთ. მოდერნისტულ იდეებს საქართველოში ერთი კონკრეტული და ძლიერი მოწინააღმდეგე, მართლმადიდებელი ეკლესია ჰყავს. თქვენ მას ამ კონტექსტში მოწინააღმდეგედ განიხილავთ?

ეს ისტორიის ნაწილია. ჩემი აზრით, ეკლესია იმ 70-წლიანი აკრძალვის გამოა ძალიან პოპულარული, მეორე მხრივ, რელიგიას აქვს ის ხიბლი, რომ ადამიანებს, კომპიუტერული ენით თუ ვიტყვით, "Shortcut“-ზე მიუთითოს. მაინცდამაინც ბევრი არაფერი გჭირდება - თუ სინანული გექნება და ეკლესიაში ივლი, პრინციპში კარგი ვიღაცა ხარ. ეს არ არის დღეს პროგრესული იდეა. რა თქმა უნდა, ადამიანს სჭირდება პროფესია, უნარები, კრიტიკული აზროვნება, ასევე სულიერი ცხოვრებაც. მე ვთვლი, რომ ეკლესიაც საჭიროა. ეკლესიური არა ვარ, მაგრამ თავს მორწმუნედ და ქრისტიანად ვთვლი. თუმცა ასევე ძალიან მჯერა, რომ სახელმწიფო და რელიგია გაყოფილი უნდა იყოს ერთმანეთისგან. ჩვენთან, სამწუხაროდ, ასე არ არის.

გაქვთ თუ არა ამის მოსაგვარებლად რაიმე იდეა, რეცეპტი?

გამზადებული რეცეპტი არაფერზე არა გვაქვს. ჩვენ გვაქვს შეხედულებები. "ივერიის" მთელი იდეა ის არის, რომ ადამიანები მოვიდნენ, რომ რაღაცაზე შევთანხმდეთ, რაღაცაზე ერთად ვიფიქროთ და კომპრომისამდე მივიდეთ. კომპრომისი არ არის ცუდი რამ. ჩვენ პოლიტიკაში სიტყვა "უკომპრომისო" მაგარ რამედ ითვლება. ამ დროს დასავლურ პოლიტიკაში, ლიბერალურ დემოკრატიაში კომპრომისი პოლიტიკის ერთ-ერთი მთავარი კომპონენტია. როცა მარტო შენი გაგაქვს და ამას აკეთებ და აკეთებ, მეორე მხარე იმდენად იბოღმება, რომ მერე ის სხვა თამაშის წესებით იწყებს თამაშს და აბსოლუტურ დესტრუქციაზე მიდის. ეს მოხდა წინა ხელისუფლების დროს, მანამდეც და ზვიადის დროსაც.

გაქვთ რაიმე პროგრამა მაქსიმუმის მაგვარი. რამდენი ადამიანი გინდათ გაიყვანოთ პარლამენტში?

ამაზე ჯერჯერობით არც გვილაპარაკია და არც ვფიქრობთ. დღეს ჩვენ ვწერთ პროგრამას იმ ხალხთან ერთად, ვინც თეორეტიკოსები კი არა, ამა თუ იმ სფეროს პრაქტიკოსები არიან. მაგალითად, "ივერიაში" განათლებას აქვს ცალკე ჯგუფი, საგარეო ურთიერთობას - ცალკე, თავდაცვას - ცალკე და ა.შ. მე პირადად განათლების, კულტურისა და საკონსტიტუციო რეფორმის ჯგუფებს ვხელმძღვანელობ. როგორც კი ამ სფეროებში სტრატეგიული ხედვა გვექნება ჩამოყალიბებული, ამას ყველაფერს ერთ სამოქმედო გეგმად ჩამოვაყალიბებთ და ეს ჩვენი საარჩევნო პლატფორმა იქნება.