მაჰირი ბავშვობაში მფრინავობაზე ოცნებობდა. დღეს ის მძღოლია და მგზავრები მიკროავტობუსით სოფლის მიხვეულ-მოხვეული და ოღროჩოღრო გზებით დაჰყავს.
22 წლის მაჰირი ეთნიკური აზერბაიჯანელებით დასახლებულ სოფელ მსხალდიდში ცხოვრობს. მარნეულის რაიონის სხვა სოფლების მსგავსად მსხალდიდშიც ბევრი პრობლემაა. თუმცა ახალგაზრდებს ყველაზე მეტად ერთი პრობლემა აწუხებთ: სოფელში, სადაც 200 ოჯახი ცხოვრობს, არ არსებობს სრული საშუალო განათლების მიღების შესაძლებლობა.
მაჰირი, რომელმაც თვითმფრინავის მართვის ოცნება ვერ აისრულა, ამბობს, რომ მსხალდიდში მცხოვრებ ბევრ ახალგაზრდას მის მსგავსად ოცნება არასოდეს აუხდება: „მფრინავი მინდოდა გავმხდარიყავი. კარგად ვსწავლობდი, ქართულ ენაზე თავისუფლად ვსაუბრობ. ჩვენი სოფლის სკოლა ცხრაწლიანია. სწავლა რომ გამეგრძელებინა, ოჯახით საცხოვრებლად თბილისში უნდა გადავსულიყავით. ამის საშუალება არ გვქონდა. მესაქონლეობით ძლივს გაგვქონდა თავი“.
საბჭოთა ხელისუფლების დროს საქართველოში 168 აზერბაიჯანულენოვანი საშუალო სკოლა არსებობდა. ახლა მათგან მხოლოდ 120 ფუნქციონირებს, აქედან 35 არასრულ საშუალო განათლებას იძლევა. მსხალდიდის სკოლაც ამ 35 სკოლაში შედის. სოფელში მცხოვრები მოსახლეობის დიდ ნაწილს, მაჰირის ოჯახის მსგავსად, სრული საშუალო განათლების მისაღებად შვილების სხვა ქალაქსა თუ სოფელში გაგზავნა არ შეუძლია. ზოგი ოჯახი ფიქრობს, რომ სრული საშუალო განათლების მიღება საჭირო არ არის და ბავშვებს დაწყებითი განათლების ფარგლებში მიღებული ცოდნაც ეყოფათ. არის შემთხვევები, როცა განათლება ბავშვებისთვის ცხოვრების რთული პირობების გამო ხელმიუწვდომელია.
„სკოლაში მეოთხე კლასამდე ვისწავლე. ჩვენი სკოლა არასრულ განათლებას გვაძლევს, სწავლის გაგრძელება აღარ ვისურვე“, - ამ სიტყვების ავტორი, 20 წლის მურაზი მესაქონლეობას მისდევს. მან მუშაობა ბავშვობიდან, მამის გარდაცვალებისთანავე დაიწყო და დედას უმცროსი და-ძმების გაზრდაში ეხმარება.
არასრული საშუალო განათლების გამო ახალგაზრდების დიდი ნაწილი სასურველ პროფესიას ვერ იღებს და უმუშევრობისთვისაა განწირული. მსხალდიდში მცხოვრები ახალგაზრდა ბიჭები ახლა სოფლის თავში, მტვრიანი გზის პირას დგანან და დღე კრიალოსანის ტრიალში გაჰყავთ.
„23 წლის ვარ, მაგრამ განათლების არქონის გამო სამსახური ვერ ვიშოვე. ყველგან დიპლომს თხოულობენ. ჩვენი სკოლა 12-წლიანი რომ ყოფილიყო, ატესტატს ავიღებდით, კოლეჯში მაინც შევიდოდით, რაღაცას ვისწავლიდით და დღეს სამსახური გვექნებოდა“, - ამბობს საჰიბ ალიევი.
თარანა აბბასოვა, რომელიც ყოველდღე რძით და მაწვნით სავსე ქილებით ქალაქის გზას მიუყვება, ფიქრობს, რომ სრული საშუალო სკოლის არარსებობა და უმუშევრობა გოგონებს ადრეულ ასაკში დაოჯახებიკენ უბიძგებს. თარანა ამბობს, რომ სოფელში 19 წელს მიღწეული ყველა გოგო კარგა ხნის გათხოვილია. ქალიშვილი თვითონაც 14 წლის ასაკში გაათხოვა:
„ჩემი მშობლებიც მესაქონლეობას ეწეოდნენ და მეც მესაქონლეობას მივდევ. სწავლა ვერ შევძელი. მინდოდა ჩემი ქალიშვილისთვის მესწავლებინა, მაგრამ როგორ? სკოლა მეცხრე კლასამდეა. სხვა სკოლაში გაგზავნა არ ხერხდება. გოგო ამხელა გზაზე ყოველდღე ქალაქში მარტო როგორ წავა და წამოვა? ზამთარში მუხლამდე თოვლია ხოლმე, ტრანსპორტიც კარგად არ დადის. არც სამხატვრო სკოლაა აქ და არც მუსიკალური. სამსახურებიც არ არის. რა უნდა გააკეთონ? ამიტომაც ათხოვებენ გოგოებს, რომ ოჯახს მაინც მოეკიდონ და შვილებს მიხედონ“.
სოფელ მსხალდიდის არასრული საშუალო სკოლის დირექტორი აკბარ ნასიროვი აღნიშნავს, რომ მოსწავლეების მოსწრების დონე ძალიან დაბალია.
„ჩვენს სკოლაში 75 ბავშვი სწავლობს. იმის გამო, რომ სოფელი მიუდგომელია, თავიდანვე არასრული საშუალო სკოლა დაარსდა. სრულ საშუალო სკოლად გარდაქმნის თხოვნით განათლების სამინიტროს მივმართეთ, თუმცა სამინისტრო ინტერესს არ იჩენს“.
მცხეთის მუნიციპალიტეტის რესურსცენტრში აცხადებენ, რომ განათლება 12-წლიანი საქართველოში მხოლოდ იმ სკოლებშია, სადაც მოსწავლეთა რაოდენობა 120-ს აჭარბებს. მსხალდიდში მოსწავლეების მცირე რაოდენობის გამო სრული საშუალო სკოლის შექმნის იდეა განათლების დეპარტამენტში ჯერჯერობით არ განიხილება.
საქართველოში აქტიური სახალხო მოძრაობის - „თვითშეფასების“ - თავმჯდომარე, ალიბალა ასგაროვი ამბობს, რომ საქართველოში ეთნიკურ აზერბაიჯანელებზე მორგებული და ხარისხიანი საგანმანათლებლო სისტემა არ არსებობს.
„საქართველოში აზერბაიჯანელებისთვის ნორმალური განათლების სისტემა არც არასრულ და არც სრულ საშუალო სკოლებში არ არსებობს. ქართული ენის სწავლა სავალდებულოა, მაგრამ სკოლებში აზერბაიჯანული ენის მასწავლებლებმა ქართული ენა კარგად არ იციან და პირიქით, ქართული ენის მასწავლებლებმა არ იციან აზერბაიჯანული. სამწუხაროა, რომ აზერბაიჯანულ სკოლებში მასწავლებლების 80 პროცენტი ქართველია“.
ალიბალა ასგაროვი აცხადებს, რომ პრობლემის გადასაჭრელად სპეციალური პროგრამები უნდა მომზადდეს და სკოლებში აზერბაიჯანული და ქართული ენების კარგი მცოდნე მასწავლებლები უნდა გადანაწილდნენ. წინაღმდეგ შემთხვევაში, აზერბაიჯანელი მოსწავლეები და სტუდენტები ორივე ენას სანახევროდ დაეუფლებიან.
მაჰირი სოფლის დანგრეულ გზებზე სიარულისგან გაფუჭებულ მანქანას ხშირად აკეთებს. ის მაზუთისა და ბენზინისგან გაშავებულ ხელებს დაჰყურებს და აუხდენელ ოცნებებზე საუბრობს. გვთხოვს, მისი ხმა თანამდებობის პირებს მივაწვდინოთ, რომ სხვა ბავშვების ოცნებები მაინც ასრულდეს.
აღნიშნული პუბლიკაცია მომზადებულია თბილისის ადამიანის უფლებათა სახლის პროექტის ფარგლებში ნიდერლანდების სამეფოს საელჩოს ფინანსური მხარდაჭერით. შინაარსზე პასუხისმგბელია თბილისის ადამიანის უფლებათა სახლი და შესაძლებელია აქ გამოთქმული შეხედულებები არ ემთხვეოდეს ნიდერლანდების სამეფოს საელჩოს შეხედულებებს.
