სად?

შორს…

დედა სახლიდან სამ საათზე უკანასკნელად გავიდა.

რამდენი წლის იყო?

ავადმყოფობდა?

81-ის.

ავადმყოფობდა.

ეს ისეთივე დიალოგია დიალოგისთვის, როგორც უხერხულ მომენტებში ამინდზე ლაპარაკი, როცა არ იცი რა თქვა, მაგრამ გგონია, რომ აუცილებელია, რამე თქვა. მექანიკური გასაუბრებაა, რომელიც დიალოგში მონაწილეთა არაცნობიერ თანხმობას ემსახურება. თანხმობას სიკვდილთან.

ელდის მომგვრელი სიკვდილით გარდაცვლილისგან განსხვავებულია გაცილება, რომელთანაც კონფლიქტი არ გაქვს. უფრო მეტიც, შენთვის უძვირფასესი ადამიანის სიცოცხლეშივე აზრსაც გაურბენია, იქნებ ასეთ ყოფნას დასვენება ჯობდესო და მერე შეშინებულს თავის გაქნევით გაგიქრია ეს ფიქრი.

ქვეყანაში, სადაც სიკვდილი ასე გაახალგაზრდავდა, რიცხვი 81 ზედმეტად გლოვის უფლებას გართმევს. შემკითხველს ნუგეშისცემა აქვს განზრახული, ამ რიცხვის „გამოძალვით“ ფაქტთან მეტი და სწრაფი თანხმობის მიღწევაში  უნდა რომ დაგეხმაროს, შენ კი, პასუხობ და სული გიწუხს, თითქოს კიდევ რამე განმარტება იყოს საჭირო, მშრალი რიცხვის დასახელების გარდა.

რა თქმა უნდა, ხუთი წლის რომ ვიყავი, მაშინ რომ გაეჯახუნებუნა დედას კარი და აღარასდროს მოვეკითხე, ეს ტრაგედია იქნებოდა. ვიქნებოდი პატარა ობოლი გოგო, რომელსაც დედა არ ემახსოვრებოდა. გამოვიგონებდი დედის ჩემეულ იდეას და ვიდარდებდი, რა იქნებოდა, სხვა პატარა გოგოების მსგავსად მეც მყოლოდა დედა, რომელიც მომიყვებოდა ზღაპრებს და თან ფერადი ფანქრებით ამ ზღაპრის პერსონაჟებს დამიხატავდა, მომიყვებოდა ფისოა-კიჭოს ზღაპარს, რომელი ზღაპარიც დღესაც არ ვიცი, არსებობდა თუ დედამ გამოიგონა ჩემთვის, მომიხატავდა ფანჯრების მინებს ყოველ ახალ წელს, დამიხატავდა ულამაზეს ფარშევანგს, რომელიც ძალიან მომეწონებოდა და შემიყვარდებოდა, ისე ძალიან, რომ მენდომებოდა, ჩემი დახატული ყოფილიყო, წავიღებდი სკოლაში და მასწავლებელს მოვატყუებდი, მე დავხატემეთქი. მასწავლებელი აღფრთოვანდებოდა, მთელი კლასის წინაშე შემაქებდა და მეტყოდა, - ამიერიდან შენ მოხატავ კედლის გაზეთსო. გამიხარდებოდა, მიუხედავად იმისა, რომ თვალით არ მექნებოდა ნანახი კედლის გაზეთი. გაკვეთილების შემდეგ, დედა რომ მომაკითხავდა, მასწავლებელი კიდევ შემაქებდა, ჩემი ყოველთვის მართალი დედა კი თავისი ულამაზესი თეთრი კბილებით ფართოდ გაიცინებდა და მე დავხატეო, ეტყოდა სიმართლეს. მასწავლებელი მეორე დღეს მთელი კლასის წინაშე შემარცხვენდა, ასეთი ტყუილი როგორ იკადრეო და მე ვიტირებდი მულტფილმის გმირივით ფართოდ დაღებული პირით და ცრემლებისგან დახუჭული თვალებით, მარილიანი ნაკადულები ლოყებზე რომ ღვარღვარად მოედინება.

მე რომ სხვა ბავშვებივით მყოლოდა დედა, შემიწვავდა მსოფლიოში ყველაზე გემრიელ კარტოფილს და გამიკეთებდა მსოფლიოში ყველაზე გემრიელ ტყემალს, სამი წლის ასაკიდან მატარებდა ოპერაში დღის სპექტაკლებზე, მეყვარებოდა ბალეტი და არ მეყვარებოდა ოპერა, დეიდაშვილთან ერთად წამიყვანდა ოპერაში, მეტად გასაძლები რომ გამხდარიყო ჩემთვის ეს საშინელი არიები. მე კი ყოველ ჯერზე მოუთმენლად დაველოდებოდი ანტრაქტს, იქნებ ბუფეტში რამე გემრიელს გამოვკრა ხელი-თქო. დედა მაინც არ დანებდებოდა და მატარებდა და მატარებდა, იმედით, რომ როდესმე კარგ მსმენელად მაქცევდა.

ხუთი წლის ასაკში რომ მივეტოვებინე დედას, ეს ტრაგედია იქნებოდა. დღეს კი ასე წყნარად და სადად, როგორიც იყო თვითონ,  სახლიდან სამუდამოდ წავიდა დედა, რომელიც 46 წელი იყო ჩემს გვერდით.

ბავშვობაში ბაბუამ ულამაზესი, ციცქნა იაპონური ჩიტების წყვილი მაჩუქა. როგორც შემეძლო, ვუვლიდი. ძალიან მიყვარდნენ. ყველაფერი განსაკუთრებით მიყვარდა, რაც ბაბუას ზღაპრულ სამყაროსთან მაახლოვებდა. ერთ დღეს, სკოლიდან დაბრუნებულს ორივე ჩიტი მკვდარი დამხვდა. სამი დღე ლოგინიდან არ ავმდგარვარ, მდუღარე ცრემლით ვტიროდი. მესამე დღეს დედა შემოვიდა და ჩვეული მშვიდი ხმით მითხრა, დროა, რომ დაასრულო, არ შეიძლება ასეთი გადაჭარბებით გლოვა, თორემ ამ ცრემლების საპირწონე დამატებით ტკივილს გამოიწვევ, დედა მოგიკვდებაო. მას შემდეგ ხმამაღლა ტირილს გადავეჩვიე, მაინც თუ ამოხეთქავს, ისეთი გრძნობა მაქვს, თითქოს რამე დამეშავებინოს. ცრემლებს კარგად ვერ ვაკონტროლებ. ჩახშული ხმა კი სხეულში გარბის და ძვლებს მატკიებს.

მე რომ ხუთი წლისას მივეტოვებინე დედას, ვერ მაიძულებდა გზაზე გადაგდებული კანფეტის ქაღალდის ასაღებად მივბრუნებულიყავი და კილომეტრის მანძილზე ჯიბით მეტარებინა, ურნის შეხვედრამდე. ვერ ამიკრძალავდა ფანჯრიდან გამვლელებისთვის ვაშლების სროლას, ვერაფრით რომ ვერ გავიგე, რატომ არ უნდა მესროლა და ვიფიქრე, ვაშლი ენანება-თქო, რის გამოც ეკონომიური მოხმარება დავიწყე ვაშლ-ყუმბარების, - ოთხად ვჭრიდი და ისე ვისროდი.

46 წლის შემდეგ რომ წავიდა დედა, ძალიან ბევრი დარდით და სიხარულით შეხორცებულებს მოგვიხდა გახლეჩა. ერთ დღეს, როცა გლოვის ის ფაზა დგება, ბრალეულობის გრძნობა რომ გიპყრობს, მოზღვავდა ერთად მოგონებები, რაც რამე მიწყენინებია მისთვის როდესმე. არ თავდებოდა. ნეტავ მოვკვდე-თქო, ვიფიქრე. მომეჩვენა, რომ მთელი ჩვენი ურთიერთობა ერთი დიდი წყენა იყო და თითქოს საერთოდაც იმისთვის დავიბადე, რომ დედისთვის მეწყენინებინა.

შემდეგ წამოვიდა მოგონებების მდინარე მისი სინაზის, ტაქტის, გონიერების და ზრუნვის, რაც კი ჩემ მიმართ გამოუჩენია და ესეც გასრულდა.

ხან აზრი გამირბენს, ხომ არ მირეკავს-თქო და მახსენდება, რომ ახლა კი არა, მას სიცოცხლის ბოლო წელსაც არ დაურეკავს. დედა ამ ქუჩებში ვეღარ გაივლის, - გავიფიქრებ, როცა რამეს ახალს და ლამაზს ვხედავ და მახსენდება, რომ დედას წელიწადზე მეტია, ქუჩაში არ გაუვლია. დედა როგორაა? - შევწრიალდები, როცა თბილისში არ ვარ და მახსენდება, რომ დედა აღარაა, შემიძლია აღარ მოვიკითხო.

ბოლო წლები „ქონებას“ აწესრიგებდა, მუდმივად წიგნებს ეძებდა, მუდმივად აზუსტებდა, ყველა შვილს, ყველა შვილიშვილს აქვს თუ არა მათი სრული ჩამონათვალი. რაც მართალია, მართალია, უზარმაზარი მემკვიდრეობა დაგვიტოვა არამარტო ჩვენ, უდიდესი საგანმანათლებლო შრომა გასწია საქართველოსთვის.

არ მეგულება უფრო ცინიკური ნივთი, ვიდრე ეს საშინელი დახლ-მაცივარია, მთელი საქართველოს მიცვალებულების ზიარი დროებითი განსასვენებელი.

ბოლოს რომ დედას ჩავეხუტე, ყინულივით ცივი იყო. ეს სიცივე შემეჭრა სხეულში, მარცხენა მხარეს და თვეები ვიარე გაყინული გულით.

დღეს ბედნიერი ვარ.

ლიტერატურული პრემია „საბას“ დაჯილდოების ცერემონიაზე, გერმანიაში უდიდესი წარმატების მქონე შესანიშნავმა ქართველმა მწერალმა, ნინო ხარატიშვილმა, ქართულ-გერმანულ ურთიერთობაში შეტანილი განსაკუთრებული წვლილისთვის დალი ფანჯიკიძის სახელობის პრემია მიიღო.

დააკლიკეთ ბმულს და შემოგვიერთდით ლიბერალის ლიტერატურულ კლუბში, ფეისბუქზე