ორივე მხარე უარს ამბობს ერთმანეთთან ნებისმიერ ადამიანურ კონტაქტზე და პრესის საშუალებით ერთმანეთს ლამისაა ზარბაზნებს უშენს. ხოლო, ვისაც სურვილი არა აქვს, რომელიმე პარტიზანული ბანაკის მხარე დაიჭიროს, ის მყისვე ცხადდება ან კონფორმისტად, ან ბნელად, ან სოროსისტად ან კიდევ პირდაპირ -ლუციფერის ძმაკაცად.
მდგომარეობა თითქმის მთლიანად აბსურდამდეა მისული - მაშინ როდესაც საქართველოს მოსახლეობის უდიდესი ნაწილი პირდაპირი მნიშვნელობით შიმშილს ყოველდღე ებრძვის, საზოგადოების ნარჩევი ელიტის ორი ფრთა მუდმივად იდენტობის საკითხებს განიხილავს. ეს 30-იანი წლების დეპრესიის მდგომარეობას ჰგავს - დიდი შიმშილის და ეკონომიკური გაჭირვების პერიოდში, ერთი მხრივ ნაცისტები ყველაფერს ებრაელებს და „სხვებს" აბრალებდნენ და მეორე მხრივ, სტალინისტები - ტროცკისტებს, ანარქისტებს, და ბურჟუაზიის სხვა წარმომადგენლებს ანადგურებდნენ.
როგორც ჩანს, ადამიანებს ახასიათებთ გაჭირვების დროს ყურადღების იდენტობაზე გადატანა და მუდმივად ამ საკითხებზე საუბარი. ალბათ იმიტომ, რომ ეს ჩვენგან არ მოითხოვს განსაკუთრებულ მატერიალურ თუ მორალურ მსხვერპლს - იდენტობაზე საუბარი სოლიდარობას მხოლოდ საკუთარი ჯგუფის წევრებთან ითხოვს და ეს ხშირად შეზღუდული წრეა.
ეს წერილი პასუხია ჩემი მეგობრის, გიორგი მაისურაძის წერილზე "მართლმადიდებლობა, როგორც ქართველი ლიბერალების უკანასკნელი თავშესაფარი". მინდა ვთქვა რომ, გიორგის დიდი ხანია ვიცნობ და ძალიან პატივს ვცემ პირადად მასაც და მის თანამოკალმე მეგობრებსაც, სალომე ასათიანსაც, ნინია კაკაბაძესაც (რომელიც, პარალელურად, ჩემი დაც გახლავთ), და ასე შემდეგ. ეს სამი ავტორი იმიტომ გამოვყავი, რომ მართლმადიდებლური ეკლესიის კრიტიკის ამ უახლეს კამპანიას სწორედ მათი წერილები დაედო საფუძვლად. მათ შორის მაინც გიორგი მაისურაძის წერილს გამოვარჩევდი და მას ვუპასუხებ.
ამ წერილს ვწერ არა როგორც „ინტელექტუალი", რომელიც გამორჩეულ მთაზე დგას თავისი ცოდნით, არამედ როგორც ერთი უბრალო მოკვდავი თავისი ჩვეულებრივი შიშებით, ადამიანი, რომელსაც ბევრჯერ აქვს სიკვდილი პირისპირ ნანახი და ამიტომაც პირჯვრის გადაწერა და ჩუმად ლოცვის ბურდღუნი ლამისაა ყოველდღიურ ჩვევად ექცა. ეს, ცხადია, იმას არ ნიშნავს, რომ ეკლესიური ცხოვრებით ვცხოვრობ. არანაირად. უბრალოდ ამ შიშების - ჩემი ეგზსისტენციური პრობლემების დასაძლევად მარტო, საკუთარ თავთან ერთად ვლოცულობ ხოლმე. ეს არის და ეს.
საყოველთაოდ ცნობილი ფაქტია, რომ 1980-იანი წლებიდან მთელ მსოფლიოში დაიწყო რეაქციული პერიოდი, ე.წ. პოსტმოდერნული ხანა, რომელმაც ადამიანებს შორის თანასწორობის იდეა მთლიანად უკუაგდო. 1989 წელს მოხდა დიდი იდეოლოგიური შეთანხმება - რომელიც „ვაშინგტონის კონსესუსის" სახელით შევიდა ისტორიაში, სადაც მთავარი თემა ის იყო, რომ ყველანაირი ბრძოლა თანასწორუფლებიანი საზოგადოებისათვის ჩაანაცვლა იდენტობის ჯგუფებს შორის დაპირისპირებამ. სხვადასხვა ეროვნულ-ეთნიკურმა, რელიგიურმა, სექსუალურმა, რასობრივმა, ლინგვისტურმა თუ გეოგრაფიულმა დაჯგუფებებმა დაიწყეს განუწყვეტელი რბოლა მწირი რესურსების და ძალაუფლების ხელში ჩასაგდებად. ყველა შეთანხმდა, რომ „თავისუფალი ბაზრის" მიერ შემოთავაზებულ იერარქიულ პირამიდაზე დიდი სიმჭიდროვეა - უბრალოდ ლიბერალები და კონსერვატორები იქ ადგილს ვერ იყოფდნენ - ლიბერალების აზრით იქ ყველა სხვადასხვა ჯგუფის წარმომადგენელს შეეძლო მოხვედრა, კონსერვატორები კი ძირითადად საკუთარი რელიგიური და გენდერის ჯგუფის წევრებს ანიჭებდნენ უპირატესობას. სინამდვილეში ლიბერალები და კონსერვატორები ორთავე ნეოლიბერალური პოლიტიკურ-ეკონომიკური წყობის მომხრეები იყვნენ - საუბარი იყო პოლიტიკურ კორექტულობაზე იდენტობის საკითხებში და ადგილების გადანაწილებას უმაღლესი ძალაუფლების ცენტრებში.
სინამდვილეში მსოფლიოს მოქალაქეების უმრავლესობა კიდევ უფრო ცუდ მატერიალურ მდგომარეობაში ჩავარდა. დღეისათვის ყველაზე მდიდარი 100 ათასი ოჯახის ხელშია მთელი მსოფლიო ქონების 33 პროცენტი. საქართველოშიც არ გვაქვს განსხვავებული მდგომარეობა - დღევანდელი სისტემა რეაქციული ოლიგარქიის ბატონობაა, რომელსაც ხელს უწყობს ლიბერალ-კონსერვატორთა ყალბი დიქოტომია.
ლიბერალები და კონსერვატორები, რომლებიც მეინსტრიმ პრესაშიც, ბიზნესშიც და სახელმწიფოშიც სიტუაციას აკონტროლებენ, არაფრად დაგიდევენ ამხელა სიღატაკეს, იმას, რომ ყოველ წელს ეს ელიტა, თავისი გულგრილობით და ზღვარსგადასული ეგოცენტრიზმით 8 მილიონის ბავშვის სიკვდილს იწვევს და მილიარდობით ადამიანს ცხოვრების არანაირი პირობები არა აქვს. მათ მხოლოდ ის აინტერესებთ, ვინ იქნება ძალაუფლებაში.
ორი აზრი არაა, რომ ჰუმანისტური იდეალების განსახორციელებლად ადამიანების თანასწორობა აუცილებელია: კაცი და ქალი კანონის წინაშე თანასწორია, ისევე, როგორც ყველა ერის და რელიგიური დენომინაციის წარმომადგენელი;
ჰუმანიზმის მთავარი ამოსავალი წერტილი სწორედ ისაა, რომ არავინ უნდა დაიჩაგროს საკუთარი იდენტობის გამო. მაგრამ, მინიმალური ეკონომიკური საშუალებების გარეშე შეუძლებელია თავისუფლების მიღება. დღეს კი მთელს მსოფლიოში, ნეოლიბერალური სისტემის წყალობით სრულუფლებიანი ცხოვრების საშუალება აქვს ადამიანების ძალიან მცირე პროცენტს. დღევანდელი მსოფლიოს მოქალაქეების დიდი უმრავლესობა გადარჩენისათვის იბრძვის. ზოგი გამოთვლით ეს კაცობრიობის 99 პროცენტია, ზოგით - 95, ზოგითაც - 80. ყველა შემთხვევაში გაჭირვებულთა რიცხვი ძალიან მაღალია. აქ თითქმის ყველა იდენტობის ადამიანები არიან. სხვაობა მდიდრებსა და ღარიბებს შორის მუდმივად იზრდება. ამის ერთ-ერთი ყველაზე დიდი მიზეზი სწორედაც რომ ლიბერალური ელიტების სულ უფრო და უფრო გაზრდილი კორუფცია და საკუთარ თავში ჩაკეტილობაა.
80-იანი წლებიდან ღარიბი ამომრჩეველი არა მარტო ჩრდილო ამერიკაში, არამედ ევროპაშიც მემარჯვენე-კონსერვატიულ პარტიებს აძლევს ხმას. ეს იმიტომ არ ხდება რომ ის „ბნელია" - არა ხალხი ყველაფერს კარგად ხედავს - ის ხედავს, როგორ არის ჩაფლული ეკონომიკურ ჰედონიზმში მმართველი ლიბერალური ელიტა და როგორ უწყობს ის ხელს ადამიანებს შორის უსამართლობის გაღვივებას.
ალან ბადიუ ამბობს რომ დღეს საყოველთაო კორუფცია ლიბერალურ სამყაროში ძალიან ცხადად ჩანს. ამ ყველაფრის შემხედვარე უბრალო ადამიანი ეკლესიაში მიდის - მისი ერთადერთი იმედი ღმერთია. პოსტ-სეკულარული სამყაროს ერთ-ერთი მთავარი პრობლემა სწორედაც რომ საყოველთაო პოლიტიკური იდეოლოგიების კრიზისი და ლიბერალიზმის საყოველთაო კორუფციაა.
გიორგი მაისურაძე თავის სტატიებში იშვიათად ახსენებს, რომ ზოგადად საბჭოთა კავშირის დაცემის შემდეგ მსოფლიოში მთლიანად დადგა სეკულარიზმის კრიზისი. გაძლიერდნენ ულტრა-მემარჯვენე, რეაქციული და ფუნდამენტალისტური პარტიები, რომლებიც ქადაგებენ პირდაპირ საღვთო წიგნებიდან და ზოგჯერ მოსახლეობას თეოკრატიული სახელმწიფოს დამყარებისაკენაც მოუწოდებენ. შეერთებულ შტატებში 2010 წელს კონგრესის არჩევნებზე გამარჯვებული „ჩაის წვეულების" დაჯგუფების წევრები რესპუბლიკურ პარტიაში ყველაზე ხშირად რელიგიურ და ფუნდამენტალისტურ ლოზუნგებს ეფარებოდნენ.
2008 წლის შემდეგ მსოფლიო ჯერ კიდევ ვერ გამოსულა გლობალური ეკონომიკური კრიზიდან, რომელიც როგორც ახლა უკვე ცხადი ხდება რეცესია კი არა, დეპრესიაა. სწორედ, ამიტომ დაიწყო განახლებული დისკუსია იმაზე თუ რამდენად კარგად მუშაობს ახლა ის წესწყობილება, რომელსაც პრაქტიკულად არანაირი ალტერნატივა არა აქვს.
საფრანგეთის ტროცკისტული მოძრაობის ლიდერი და ფილოსოფოსი დანიელ ბენსაიდი თავის ნაწერში „პერმანენტული სკანდალი" ამბობს რომ 1992 წელს სოციალისტური ბანაკის დამარცხებით და ლიბერალიზმის სრული ჰეგემონიის გამეფებით მთელს მსოფლიოში იგივე პროცესი მოხდა, რაც მონარქიის აღდგენა იყო - ანუ მსოფლიო ტერმიდორი. მართლაც, 1992 წლის შემდეგ ოფიციალურად გამეფდა ცნება, რომ კონკურენცია და ქიშპი არის ბუნებრივი ადამიანური მდგომარეობა და ამ ქვეყნად ბედნიერი მხოლოდ ის იქნება, ვინც ამ მტაცებლურ ბრძოლაში გაიმარჯვებს. ვეთანხმები მაისურაძეს იმაში, რომ ქართულ საზოგადოებაში, ისევე როგორც დანარჩენ მსოფლიოში (რა თქმა უნდა მეტნაკლებად) მთავარი პრობლემა სწორედაც რომ პოლიტიკური რელიგიის გაკოტრებაა. დღეს, განმათავისუფლებელი პოლიტიკური დისკურსი არ არსებობს და ამიტომაც, სიღატაკეში და სულიერ ანემიაში მცხოვრები მოსახლეობის დიდი ნაწილი სწორედაც რომ ეკლესიაში მიდის. თუმცა, მაისურაძე ცდება, როცა ქართულ საზოგადოებას შუასაუკუნეებში მყოფს უწოდებს. დღევანდელი ფუნდამენტალიზმი არ არის შუასაუკუნეების ფუნდამენტალიზმი არც საქართველოში და არც სადმე სხვაგან. ეს არის სპეციფიურად პოსტმოდერნული მოვლენა, რომელსაც ლიბერალური სისტემა უწყობს ხელს.
სლავოი ჟიჟეკი ამბობს, რომ დღევანდელი ფუნდამენტალიზმი ლიბერალური სისტემის პირმშოა. ჯაკ რანსიერი თავის ნაწერში „დემოკრატიის სიძულვილი," ხაზს უსვამს იმას, რომ ლიბერალური დემოკრატიის პრინციპების მძაფრი მიუღებლობა პროტესტია კონსუმერიზმის წინააღმდეგ. [pagebreak]
მეოცე საუკუნის მეორე მსოფლიო ომის შემდგომ ევროპის ყველა განვითარებულმა სახელმწიფომ ეს სისტემა სოციალ დემოკრატიული მოდელით ჩაანცვლა- ანუ სოციალური ეკონომიკით და ამ „კეთილდღეობის საზოგადოების" შექმნით სწორედაც რომ ყველაზე სტაბილური პერიოდი მოიყვანა ევროპის ისტორიაში. თავის მხრივ ამერიკაშიც ფრანკლინ დელანო რუზველტის და ლინდონ ჯონსონის მიერ განხორციელებული New Deal-ისა და Great Society-ის პროგრამები იქცა სტაბილური საზოგადოების ჩამოყალიბების დასაწყისად. თორემ ყველას ერთად კარგად გვახსოვს რა ხდებოდა ჯონ სტაინბეკის Grapes of Wrath-ის ამერიკაში 30-იან წლებში და იმავე დროის გერმანიაში.
1992 წელს ლიბერალური დემოკრატიის სახელით წოდებული უპირობო კაპიტალიზმის სისტემა კიდევ უფრო დიდი ჰეგემონიის ძალით დაბრუნდა და ამის მერე დაიწყო ნელ-ნელა ადამიანური სოლიდარობის მოდელების ჩანაცვლება ჰობსიანური ცნებებით. ლიბერალურ სისტემაში კი კონსერვატიულ, ფუნდამენტალისტურ დისკურსს ძალიან მნიშვნელოვანი ადგილი უჭირავს: იმის მაგივრად, რომ ვილაპარაკოთ ადამიანთა თანასწორობაზე, იმაზე ვსაუბრობთ, სხვადასხვა იდენტობის ჯგუფებს შორის თუ ვინ უნდა ავიდეს გამარჯვებულის პედესტალზე. პოსტმოდერნული პოლიტიკური დისკურსი დაემსგავსა მუდმივ რბოლას სხვადასხვა ინტერესთან ჯგუფებს შორის: ამ რბოლაში ერთმანეთს ეჯიბრებიან სხვადასხვა ეთნიკური ჯგუფის, რელიგიის, რასის, ქალაქის, სოფლის, რეგიონის, ხელის და ფეხის ზომის, სასმელის მოყვარულის, სპორტის, მეცნიერების, ხელოვნების წარმომადგენლები. ერთმანეთს ეჯიბრებიან ჰომოსექსუალები და ჰეტეროსექსუალები, კაცები და ქალები, ახალგაზრდები და მოხუცები, ცოლიანები და უცოლოები, შინაბერები და უბერებლები. რაც მთავარია, საკითხი ასე დგას: გამარჯვებული ცოტაა და აბა ჰე, ვინც გაიმარჯვებს, იმას რჩება ყველაფერი და ვინც წააგებს (ანუ loser-ებს) არაფერი. ეს ხელოვნურად შექმნილი ნულოვანი ჯამის თამაში იმდენად საშიშ ფორმას იღებს, რომ ადამიანი იწყებს საკუთარი მუდმივი შიშებისგან გაქცევას. იწყებს ნუგეშის ძიებას - და ამ დროს რელიგია საუკეთესო ნუგეშია მისთვის, რადგანაც რელიგიაში, ცათა სასუფეველში მაინც ყველა თანასწორია. სხვათა შორის, ფროიდის ადრეულ ნაწერებში მე ყველაზე მეტად სიზმრების ის განმარტება მომწონს, სადაც ის ამბობს, რომ ადამიანის სიზმრის ყველაზე ღრმა თემა სწორედაც რომ უპირობო სიყვარულის ძიებაა - ანუ სხვათა მიერ მისი მიღება ისეთად, როგორიც არის. რელიგია ასეთ უპირობო სიყვარულს სთავაზობს ადამიანს, ოღონდ სიკვდილის შემდეგ. მოკლედ რომ ვთქვათ, იუნგისა არ იყოს, ეგზისტენციური შიში ყოველთვის არსებობდა და ის არახალია. ადამიანს არ ანიჭებს სიამოვნებას ნულოვანი ჯამის თამაშებში მონაწილეობა - სპორტი სხვაა და სიკვდილ-სიცოცხლის სავარჯიშო ასპარეზი სხვა. სწორედ ამიტომაა, რომ ადამიანი იღწვის საკრალურისკენ - მას არ აკმაყოფილებს მხოლოდ მატერიალური საწყისი, რადგან მის თვალწინ ბევრი სხვა მისი მსგავსი არსება კვდება ფიზიკურად.
მაისურაძე იმაშიც მართალია, რომ საზოგადოებაში სულიერების ნაკლებობაა - ბევრს ნოსტალგიაც აწუხებს, რომ წინა საუკუნის 70-იან და 80-იან წლებში უფრო მეტი სულიერება იყო ქართულ საზოგადოებაში ვიდრე ახლა, ინტერნეტით და უახლესი ტექნოლოგიებით გაჯერებულ სივრცეში. მომხვეჭელობამ, კარიერიზმმა, დაუნდობლობამ ნელ-ნელა სიყვარულის და სითბოს ადგილი დაიკავა -
ადამიანების რამდენ პროცენტს აქვს საქართველოში მეტნაკლებად ნორმალური ცხოვრების სტანდარტი?
ძალიან ოპტიმისტური გამოთვლითაც კი ამ ადამიანების რიცხვი მოსახლეობის 15 პროცენტს არ სცილდება. დანარჩენი მოქალაქეები მუდმივად ან თავის გადარჩენაზე ან ქვეყნიდან გაქცევაზე ფიქრობენ. ემიგრაციამ არნახულ დონეს მიაღწია. ასეთ წარმოუდგენელ სიდუხჭირეში წარმოუდგენელია ადამიანის ეგზისტენციური შიშები უფრო დიდი ძალით არ ამოქმედდეს. ამას რატომღაც ჩემი მეგობარი გიორგი მაისურაძე იგნორირებას უკეთებს. მიუხედავად იმისა, რომ დანიელ ბენსაიდისა არ იყოს, გიორგიც ტროცკისტული ინტერნაციონალის წევრია, ის მაინც უფრო პოსტმოდერნისტი ლიბერალის პოზიციებიდან მხოლოდ კულტურულ ფაქტორებზე ლაპარაკობს და სულ ავიწყდება, რომ კულტურას, ხშირად სტრუქტურა აყალიბებს. დიახ, თუ გვინდა კულტურულ ძალადობას მოვერიოთ, პირველ რიგში, სტრუქტურულ ძალადობას უნდა დავუპირისპირდეთ. მე არც ტროცკისტი ვარ და არც მარქსისტი - მაგრამ ამ დებულებას ვფიქრობ ბევრი ეთანხმება - სულაც არ არის აუცილებელი მარქსისტობა იმის დასანახად, რომ შიმშილი უბედურებაა.
გიორგი მაისურაძეს კარგად ახსოვს ზიგმუნდ ფროიდი, მაგრამ რატომღაც ივიწყებს კარლ იუნგს. ადამიანის მოთხოვნილებების იერარქიაშიც კი ეგზისტენციური თვითგადარჩენის მოთხოვნილება ლიბიდოზე ბევრად უფრო ძლიერია. ლიბიდოც კი თვითგადარჩენის ინსტიქტის მხოლოდ ერთი ნაწილია. მატერიალისტურ ფსიქოანალიზს არა აქვს პასუხი ამ კითხვაზე. [pagebreak]
როდესაც ადამიანებს მუდმივი განადგურების და შიმშილით სიკვდილის შიშში უწევთ ცხოვრება, ბუნებრივია, ისინი გაძლიერებულად ილოცებენ. საკრალური და უნივერსალური ძალისადმი მიმართვა განაგდურების საფრთხის წინაშე მყოფ ადამიანს მუდმივად ახასიათებდა. რატომღაც ამის შესახებ ბევრი ივიწყებს. სოციალურად სამართლიან საზოგადოებაში არც ავადმყოფი ბავშვის მყოლ ქალს უწევს ქუჩაში დგომა და სანთლების ყიდვა და არც ეკლესიაა ბიზნესის იმედად დარჩენილი. გიორგი მაისურაძეს მშვენივრად ეცოდინება გერმანული მაგალითი, სადაც ნებაყოფლობითი საეკლესიო გადასახადია, რაც მორწმუნე მოქალაქეებს საშუალებას აძლევს თვითონ მიიღოს გადაწყვეტილება, რამდენი შესწიროს ეკლესიას და ამით მტაცებლურ შეჯიბრს მოქალაქეებიც და რელიგიური ინსტიტუტებით თავიდან იცილებენ.
ჩვენს საზოგადოებაში დღეს მთავარი პრობლემა სწორედაც რომ ეს მტაცებლური ინსტიქტებია, რომლებსაც საზოგადოების ელიტური ნაწილი ხელს არაფრით უშლის. ამის გამოა, რა საშინელი მდგომარეობაც გვაქვს ერშიც და ბერშიც. ხოლო, ვისაც ყველაფერი ცუდის ბერისათვის დაბრალება უნდა, მისი საშიშროება ისაა, რომ ლენინის, ტროცკის და სტალინის შეცდომები, უფრო სწორად, დანაშაულები გაიმეოროს. სხვას არ ვიცი, და ჩემს მეგობარ გიორგის ნამდვილად არ ესწავლება რა იყო მათი ძალადობრივი ათეიზმის შედეგი, ისევე როგორც ინკვიზიციისა. ეკლესიების ძალით დანგრევას რაც მოჰყვა, ეგეც კარგად დავინახეთ, და საერთოდ იაკობინური მიდგომა რომ არ არის გამოსავალი, ეს ბოლო ორასმა წელიწადმა კარგად დაგვანახა. ტერორს ტერორი ცვლიდა - და ეს ტერორი ვერასდროს ამკვიდრებდა სამართლიანობას. ამის საპირისპიროდ ტერორის გარეშე მოსული სოციალური ცვლილება ინდოელი მორწმუნე კაცის მოჰანდას განდის თამადობით, აგრეთვე ამერიკელი შავკანიანი ღვთისმსახურის მარტინ ლუთერ კინგ ჯუნიორის ლიდერობით, აგრეთვე სამხრეთ აფრიკის სიმართლის და შერიგების კომისიის თავმჯდომარის, ანგლიკანი მღვდელი დესმონდ ტუტუს თავმჯდომარეობით წარმატებით დამთავრდა. მეოცე საუკუნის მეორე ნახევარმა აჩვენა, რომ არაძალადობრივი და სულიერი ბრძოლა ბევრად უფრო შედეგიანია, ვიდრე იაკობინური ან ბოლშევიკური ტერორი.
დაბოლოს, ლოგოცენტრიზმის და ინტუიციის დაპირისპირების შესახებ. ამ თემაზე ბევრი კარგი რამე დაწერილა. გიორგის შევახსენებ ჯორჯო აგამბენის არაჩვეულებრივ ნაწარმოებს თანამედროვე მეცნიერული ბიოპოლიტიკის შესახებ „ჰომო საკერს", სადაც ის ამტკიცებს, რომ მეცნიერების სახელით მარტო მეოცე საუკუნეში არანაკლები ბოროტება იქნა ჩადენილი, ვიდრე სხვადასხვა რელიგიის სახელით - წინა საუკუნეებში. მეცნიერების და ლოგოსის გაღმერთების შედეგად მივიღეთ ნაციზმიც და ბოლშევიზმიც. კარგად მოგეხსენებათ რომ ნაციზმი ევგენიკისა და სხვა ფსევდო-მეცნიერებების ცხოვრებაში გამტარებლად გვევლინებოდა, ისევე როგორც ბოლშევიზმი მარქსიზმის განხორციელებად გვაჩვენებდა თავს. ემპირიოცენტრიზმი და სრული მატერიალიზმი არ აღმოჩნდა პანაცეა - უფრო მეტიც, ასეთმა მიდგომამ ადამიანები მოხმარების საგნებად აქცია და მორალურ ეთიკურ პრინციპებსაც ფასი დაუკარგა. ალთუსერი კარგად ლაპარაკობს ამის შესახებ თავის ნაწერში ლენინზე და ფილოსოფიაზე. თვითონ ლენინიც კი აღიარებდა გარკვეულ მეტაფიზიკურ საწყისებს და სწორედ ამიტომ, ჰეგელს უბრუნდებოდა.
განდის კარგად ესმოდა, რომ ადამიანმა პირველ რიგში საკუთარ სიხარბეს და მომხმარებლობას თვითონ უნდა სძლიოს და ცოტა იკმაროს. ევროპული ცივილიზაციის მთავარ ნაკლად მეორე მსოფლიო ომამდე სწორედაც რომ ლიბერალური „გაუმაძღრობა" იქცა. ამ გაუმაძღრობას მოჰყვა შედეგად ჰოლოკოსტი. ბოლშევიკების მატერიალიზმს კი გულაგი და კონცლაგერებში დაღუპული მილიონობით ადამიანი. ნაციზმმა და ბოლშევიზმმა საბოლოოდ დაამტკიცა, რომ ეს ფილოსოფიები ვერ გამოდგება ლიბერალიზმის ალტერნატივად. მაგრამ განდის სვადეშის და სვარაჯის თეორიებმა და პრაქტიკამ გაიმარჯვა ინგლისურ კოლონიალიზმთან ბრძოლაში. ლუთერ კინგის სულიერებმაც გაიმარჯვა სეგრეგაციასთან და დისკრმინაციასთან ბრძოლაში. იქნებ ჩვენც ასეთი მეთოდები აგვეღო შეიარაღებაზე? ქართული სოციალური ტრანსფორმაციის ერთ-ერთი საფუძველი ქართული რელიგიური ტრადიციებიც არის - ამის სრული უარყოფა და მთლიანად ნიჰილისტური პოზიციის დაკავება ისეთივე ჩაკეტილობაა, როგორც ყველასათვის „სოროსისტის" ძახილი. ქრისტიანობაში არის ძალიან ძლიერი ეგალიტარული საწყისი და ეს ხშირად იჩენდა თავს ისტორიის მანძილზე. გიორგის კარგად ახსოვს, რომ ჩვენს ბავშვობაში სწორედ ეკლესია იფარავდა ბევრ დისიდენტს და საბჭოთა წყობის მოწინააღმდეგეს. სხვა საქმეა, რომ დღეს ეს დისიდენტები შეიძლება აღარ მოგვწონდეს, მაგრამ ფაქტია, რომ მაშინ მათ საზოგადოებისათვის ახალი მოჰქონდათ და ამაში მათ ეკლესიის მფარველობა ჰქონდათ. ცალსახად ყველაფერი ეკლესიურის ცუდად და „ბნელად" გამოცხადება იგივე ტიპის სწორხაზოვანი ფუნდამენტალიზმია, როგორც მეცნიერების ან ხელოვნების დაწყევლა.
როცა ლაპარაკია დიალოგზე საზოგადოების შიგნით, ეს იმას ნიშნავს, რომ ჩვენ ერთმანეთს უნდა შევხედოთ ისე, როგორც სრულფასოვან ადამიანებს. დემოკრატიის მთავარი ხიბლი სწორედ ისაა რომ „ყველა" თანასწორია - და თუ ეს მართალია, მაშინ უმრავლესობაც და უმცირესობაც ჩაბმული უნდა იყოს ამ საუბარში. არც ის არის სწორი რომ ათეისტები გაირიყონ საზოგადოებრივი პროცესებიდან, და არც ის არის გამართლებული, რომ გარკვეულმა ადამიანებმა „ინტელექტუალის კვერცხლბეკიდან" ილაპარაკონ.
გიორგი მაისურაძის ერთ-ერთი მთავარი შეცდომა ისაა, რომ პოსტმოდერნულ ხანაში ფეოდალურ აჩრდილებს ებრძვის - ბატონყმობა უკვე დიდი ხანია გადავარდა და მის მაგივრად შემოვიდა მონობის კიდევ უფრო საშინელი ფორმა - ლიბერალური „თავისუფალი ვარდნის" პირობებში. გიორგი მაისურაძეს კარგად აქვს წაკითხული ლიოტარდის „პოსტმოდერნული კონდიცია", რომელიც ჯერ კიდევ 1979 წელს დაიბეჭდა. აქ ავტორი წერს, რომ ახლანდელ საზოგადოებაში სიცილი და ქილიკი იქცა ტერორის ახლა ფორმად: თუ საზოგადოების ფინანსურ ელიტას არ მოეწონა შენი საქციელი, ისინი ტყვიას კი არ გესვრიან - ამისათვისაც ფული ენანებათ - არამედ ისე ჩაიცინებენ და ჩაიქილიკებენ - და ამის შედეგად ნებისმიერი მათს მიერ დაწუნებული ადამიანი სამუდამოდ რჩება ჟანგბადის გარეშე. შედეგად, ის თავისით იხუთება.[pagebreak]
საქართველოში მოსახლეობის აბსოლუტური უმრავლესობა სწორედ ამ დღეშია. ამ სიტუაციის გამოსწორება ჩვენ, რა თქმა უნდა, ეკლესიასაც უნდა ვთხოვოთ და საზოგადოებასაც, მაგრამ პირველი დანიშნულების ობიექტი მაინც ფინანსური და პოლიტიკური ელიტაა, რომელიც საქართველოს შემთხვევაში პრაქტიკულად ერთია.
იმის მაგივრად, რომ ერთმანეთს გამუდმებით „ბნელები" და „სოროსისტ-სატანისტები" ვუძახოთ, იქნებ მოვიდა დრო რომ მორწმუნეები და ათეისტები დავსხდეთ ერთად და დავილაპარაკოთ იმაზე თუ რა გვაერთიანებს - იქნებ არის ისეთი რამეც, რაც ორივე მხარეს ერთიანად გვაწუხებს? იქნებ შეიძლება რომ კონკრეტული კარგი საქმეების გაკეთებაზე ვიფიქროთ - არა მხოლოდ საქველმოქმედო დახმარებაზე, რომლის საშუალებაც ყოველთვის შეზღუდულია, არამედ ისეთ პროგრამებზე, რომლებიც ნამდვილ შედეგს მოიტანს. მაგალითად, ერთი ასეთი პროექტი შეიძლება იყოს საქართველოში პროგრესული ტიპის უნივერსიტეტის გახსნა ან რომელიმე უნივერსიტეტის კურიკულუმის ისე გადაკეთება, რომ სოციალური საკითხებიც მეტნაკლებად ისწავლებოდეს. ნუთუ ეს არ ღირს იმად, რომ დროებით მაინც შევწყვიტოთ ერთმანეთის ლანძღვა?. რატომ არ შეიძლება რომ საქართველოში გაიხსნას ასეთი განათლების კერები?..
ცხადია, მტკივნეულ და საჭირბოროტო საკითხებზე უნდა იყოს ყოველთვის პოლემიკა - მათს შორის ბურჟუა-ლიბერალური პოზიციებიც უნდა გამოიხატოს. აქვე მინდა ვთქვა რომ ამ გამოთქმას არანაირად არა აქვს დამამცირებელი მნიშვნელობა: ბურჟუა, იგივე ბიურგერი, საშუალო კლასის მოქალაქეს ნიშნავს და ლიბერალიც არ არის საგინებელი სიტყვა. ნებისმიერ ჯანმრთელ საზოგადოებაში ცხადია, არის ლიბერალების და კონსერვატორების ადგილი, მაგრამ არა მხოლოდ მათი. პოსტმოდერნული ლიბერალური დისკურსის მთავარი პრობლემა სწორედ ის არის, რომ ცდილობს ამ ორი უკიდურესობის მეტი დისკუსიაში სხვისი ადგილი არ დატოვოს. ეს არის ლიოტარდის და ფუკოს მიერ გაკრიტიკებული ნეოლიბერალური არაპირდაპირი ტერორის სისტემის მთავარი ნაწილი. გიორგი კარგად იცნობს ამ თეორიებს, მაგრამ მაინც შუასაუკუნეების აჩრდილებს ეძებს. რატომღაც ავიწყდება რომ საქართველო სულ ცოტა ხნის წინ ბოლშევიზმის ავანგარდში იდგა და ედუარდ შევარდნაძის ცეკას მდივნობის დროს „გარდამავალ წითელ დროშებს" ფლობდა.
შუასაუკუნეები და ფეოდალური ბატონყმობა საქართველოში ილიას დროს გადავარდა - დღეს ბევრად უფრო რთული პერიოდი გვაქვს - პოსტმოდერნული ლიბერალიზმის მონობა - სადაც მოსახლეობის ძალიან პატარა პროცენტი „ცხოვრობს" - დანარჩენი კი გადარჩენისთვის იბრძვის. იქნებ ამაზეც გვეფიქრა - რა ვუყოთ ამ საზოგადოებას? როგორ შეიძლება სულიერი და მატერიალური სიდუხჭირის დაძლევა?
იქნებ საზოგადოების ყველა იმ წევრმა, ვისაც ეს მდგომარეობა ადარდებს, ერთად დაიწყოს ამ საკითხების განხილვა და პოზიტიური ხედვის გაზიარებაც. უკვე ყელში ამოვიდა მუდმივი ნეგატიურობა - ეს არ ვარგა, ესეც არ ვარგა და ცუდზე ცუდი არ დაილევა. იქნებ იმაზეც გვეფიქრა, რა შეიძლება იყოს კარგი. ამდენ დეკონსტრუქციას ერთი რეკონსტრუქცია ან სულაც კონსტრუქცია არ უნდა მოყვეს ჩვენს სააზროვნო სფეროში?
ანდა სულაც რატომ გვეჩვენება რომ ჩვენ მრავალფეროვნებას და მრავალხმოვანებას ვერ მივიღებთ? მაშინ როდესაც მსოფლიოში ერთ-ერთი იშვიათი მრავალხმოვანი სიმღერების ავტორები ვართ.
რატომ გვეჩვენება, რომ ამ გაუთავებელ მილიტარიზმს ვერ ვძლევთ? მაშინ როდესაც ჩვენს ეკლესიას არასდროს დაუკანონებია „სამართლიანი ომის" ცნება, ისე როგორც ეს ჯვაროსნულმა ლაშქრობებმა გააკეთეს.
ნებისმიერი კონფლიქტის მოგვარების პროცესში ყველაზე რთული სწორედ დაპირისპირებულ მხარეებს შორის ერთმანეთში ადამიანის დანახვაა. ჰუმანიზმის ამ მთავარი პრინციპის ამოქმედებას ყველაზე დიდი ძალისხმევა სჭირდება. ხანდახან შეიძლება ვიფიქროთ, რომ სეკულარული განათლების მომხრეებს მეტი მიდრეკილება აქვთ ჰუმანიზმის პრინციპებისკენ, მაგრამ ეს ხშირად ასე არ არის.
იმედი დავიტოვოთ, რომ ეს მოხერხდება. სიმართლე არც ერთ მხარეს არ უნდა დაიმალოს და არც ერთი ტაბუ არ უნდა იქნას უსამართლოდ დადებული.
შეიძლება ჩვენც გვჭირდება სიმართლის და შერიგების კომისია?
